آزمایش تستوسترون برای تشخیص چندین بیماری در مردان، زنان، دختران و پسران استفاده می شود. تستوسترون هورمون اصلی جنسی در مردان است و عمدتا توسط بیضه ها تولید می شود. وظیفه ی این هورمون ایجاد خصوصیات مردانه است. اگرچه تستوسترون به عنوان هورمونی “مردانه” شناخته می شود اما در زنان نیز وجود دارد.

آزمایش تستوسترون ممکن است برای ارزیابی شرایط زیر بررسی شود:

• بلوغ جنسی زودرس یا دیررس در پسران
• کاهش میل جنسی در مردان و زنان
• اختلال نعوظ در مردان
• ناباروری در زنان و مردان
• تومورهای بیضه در مردان
• اختلالات هیپوتالاموس یا هیپوفیز
• هیرسوتیسم ( رشد بیش از حد موهای زائد بدن) و ویرالیزاسیون (بروز صفات ثانویه جنسی مردانه) در دختران و زنان
معمولاً، برای تشخیص ای موارد، سطح total testosterone مورد بررسی قرار می گیرد . در این آزمایش میزان تستوسترون های متصل به آلبومین و SHBG به همراه تستوسترون ارزیابی می شود.

حدود دو-سوم تستوسترون در گردش خون به هورمون جنسی متصل به گلوبولین (SHBG)، وصل می شود. کم تر از یک- سوم باقی مانده، به آلبومین متصل می شود و درصد کمی (کم تر از 4%) به صورت تستوسترون آزاد در خون باقی می ماند. تستوسترون آزاد به همراه تستوسترون متصل به آلبومین، bioavailable fraction ( بر هم زننده ی سرعت ورود دارو به دستگاه گردش خون و بافتها یا اندام) هستند و می توانند بر روی بافت هدف موثر باشند.
در بسیاری موارد، بررسی Total Testosterone اکثر اطلاعات مورد نیاز را در اختیار پزشک می گذارد. با این وجود، در موارد خاص، مثلا هنگامی که سطح SHBG غیر طبیعی است، ممکن است تست Free Testosterone یا bioavailable testosterone انجام شود.
بسته به دلیل آزمایش، آزمایشات دیگری نیز ممکن است همراه با تستوسترون درخواست شوند، مانند:

• SHBG
• FSH ، LH
• استروژن ها
• DHEAS
• پرولاکتین
• 17-هیدروکسی پروژسترون
• Androstenedione

مردان:

کاهش میل جنسی، اختلالات نعوظ، شک به ناباروری، عدم رشد ریش صورت و موهای بدن، کاهش حجم عضلانی، ژنیکوماستی (افزایش حجم سینه)

سطح پایین توتال تستوسترون یا تستوسترون آزاد و متصل به آلبومین ممکن است باعث به وجود آمدن یا افزایش چربی احشایی ( چاقی اندام ها)، مقاومت به انسولین و افزایش ریسک ابتلا به بیماری عروق کرونر شود.

پسران:

در صورتی که سن بلوغ به تاخیر بیفتد یا علائم آن به آرامی پیشرفت کنند، تستوسترون اغلب با FSH و LH بررسی می شود. اگرچه سن بلوغ در افراد مختلف، متفاوت است اما معمولاً، زمان از ده سالگی آغاز می شود.

برخی از علائم تاخیر در بلوغ عبارتند از :

• تاخیر در رشد و حجیم شدن توده ی عضلانی بدن
• عدم تغییر صدا یا رشد موهای بدن
• تاخیر یا رشد آهسته ی بیضه ها و آلت تناسلی مردانه

همچنین در صورتی که علائم بلوغ زودرس در فردی مشاهده شود و خصوصیات ثانویه ی جنسی زودتر از موعد به وجود آیند، تستوسترون بررسی می شود. افزایش تستوسترون می تواند باعث بلوغ زودرس در پسران باشد. به پدیده ممکن است به دلیل وجود تومورهای مختلف و هایپرپلازی مادرزادی آدرنال ایجاد شود.

زنان:

قاعدگی نامنظم، آمنوره (عدم قاعدگی)، مشکلات باروری، به وجود آمدن ویژگی های مردانه مانند: رشد بیش از حد موهای صورت و بدن، طاسی با الگوی ریزش مردانه و…

سطح تستوسترون ممکن است به دلیل وجود تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیوی و شرایط دیگری مانند تخمدان پلی کیستیک (PCOS) افزایش یاید.

مردان:
محدوه ی طبیعی تستوسترون در مردان، گسترده است و میزان آن با توجه به سن و مرحله ی بلوغ متفاوت است. به طور طبیعی، با افزایش سن (بعد از 30 سالگی)، میزان تستوسترون کاهش می یابد. سطح تستوسترون در مردانی که بیماری مزمنی دارند، داروهای خاصی مصرف می کنند و یا چاق هستند، کم می شود.
موارد زیر ممکن است باعث کاهش سطح تستوسترون شوند:
• اختلالات هیپوتالاموس یا هیپوفیز
• بیماری های ژنتیکی که می تواند باعث کاهش تولید تستوسترون در مردان جوان شوند مانند: سندرم های کلاین فلتر، کالمان و پرادر ویلی و یا موجب نارسایی و ناباروری بیضه شوند (مانند دیستروفی میوتونیک که نوعی دیستروفی عضلانی است)
• اختلال در تولید تستوسترون به دلیل آسیب فیزیکی به بیضه ها، اعتیاد به الکل یا بیماری های ویروسی مانند اوریون
• بیماری های مزمن مانند دیابت

گاهی برای افرادی که میزان تستوسترون خون شان اغلب پایین است و علائم این کمبود را بروز می دهند، پزشک معالج مکمل های تسترون تجویز می کند. لازم به ذکر است که مکمل های تستوسترون برای افزایش قدرت و توان بدنی، بهبود عملکرد ورزشی یا کاهش سرعت روند پیری، از سوی سازمان غذا و دارو تایید نشده اند و استفاده از آن ها ممکن است اثرات زیان باری در پی داشته باشد.

افزایش سطح تستوسترون در مردان می تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

تومورهای بیضه
تومورهای فوق کلیوی که تولید تستوسترون می کنند
استفاده از آندروژن ها (که به آن استروئیدهای آنابولیک نیز گفته می شود)
بلوغ زودرس در پسران
هایپرپلازی مادرزادی آدرنال در نوزادان و کودکان

زنان:
در خانم ها ، سطح تستوسترون به طور معمول پایین است. افزایش سطح تستوسترون می تواند نشان دهد:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• تومور غده تخمدان یا آدرنال
• هایپرپلازی مادرزادی آدرنال

• مصرف الکل و بیماری های کبدی در مردان اغلب با کاهش سطح تستوسترون همراه است. داروهایی مثل آندروژن ها (بجز تستوسترون و استروئید)، نیز می توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند.
• آندروژن ها، سرطان پروستات را تحت تاثیر قرار می دهد. بسیار از مردان مبتلا به سرطان پیشرفته ی پروستات، داروهایی مصرف می کنند که سطح تستوسترون را پایین می آورد.
• داروهایی مانند ضد تشنج ها، باربیتورات ها و کلومیفن، ممکن است سبب افزایش تستوسترون شوند. در زنان تحت استروژن درمانی، سطح تستوسترون ممکن است افزایش یابد.

مکمل های تستوسترون (ژل، پچ یا تزریق) قادر به افزایش سطح تستوسترون هستند. همچنین، به رفع برخی علائم یا جلوگیری از تحلیل بافت عضلانی و استخوانی (از عوارض افزایش سن در مردان)، کمک می کنند. با این حال، این تاثیر گذاری هنوز به طور قطعی اثبات نشده است.
بر روی این مکمل ها، برچسب هایی وجود دارد که نشان می دهد تجویز تستوسترون ممکن است منجر به افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی شود.
با این که مردانی که با اختلالات نعوظ مواجه می شوند، اغلب سطح پایینی از تستوسترون دارند، اما در بسیاری از موارد، تجویز تستوسترون علائم را بهبود نمی بخشد، زیرا عوامل متعددی باعث به وجود آمدن اختلال نعوظ هستند.
بنابراین ، برای تعیین روش درمانی مناسب برای شما، حتما با پزشک تان مشورت کنید.