لطفا صبر کنید ...



T

TSH

هورمون محرک تیروئید

اسامی دیگر: Thyroid-stimulating Hormone, TSH, Thyrotropin


در یک نگاه


چرا این آزمایش انجام می شود؟


• برای کمک به تشخیص اختلالات تیروئید و پایش درمان کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید
• غربالگری نوزدان در کم کاری تیروئید مادرزادی


چه زمانی این آزمایش انجام می شود ؟


• بروز علائم بالینی پرکاری یا کم کاری تیروئید
• بزرگ شدن تیروئید (گواتر)
• وجود ندول (گره) تیروئید. ندول تیروئید توده ی کوچکی در غده تیروئید که ممکن است جامد یا یک حفره ی پر مایع (کیست تیروئید) باشد.
• پایش درمان اختلالات تیروئید


نمونه مناسب برای انجام این آزمایش چیست؟


نمونه ی خون از ورید (سیاهرگ) بازویی یا نمونه ی خون از پاشنه ی پای نوزاد


برای انجام تست رعایت شرایط خاصی لازم است؟


خیر، اما برخی داروهای خاص، مولتی ویتامین ها و مکمل ها می توانند در آزمایش TSH اختلال ایجاد کنند. بنابراین لازم است، استفاده از دارو یا مکمل های مصرفی را به پزشک یا کادر آزمایشگاه اطلاع دهید. اگر برای درمان تیروئید، هورمون تیروئید دریافت می کنید، توصیه می شود نمونه گیری را قبل از دریافت دوز روزانه خود انجام دهید. اگر بیماری ها در مرحله ی حاد خود باشند، امکان دارد بر نتیجه ی TSH تاثیرگذار باشند. به طور کلی، تاحد امکان از گرفتن آزمایش تیروئید در بیماران بستری باید اجتناب شود و تا زمان بهبود فرد از بیماری حاد، این آزمایش به تعویق بیفتد.



چه چیزی آزمایش می‌شود؟

هورمون محرک تیروئید (TSH)، از بخش قدامی هیپوفیز ( غده ی کوچکی در زیر مغز و درون حفره استخوان شب پره) ترشح می شود. TSH، تیروئید را (غده ای کوچک و پروانه ای شکل در جلوی گردن در پایین حنجره و بالای استخوان ترقوه) برای اتصال گیرنده ی TSH و ترشح هورمون های تیروکسین (T4) و تری یدوترئونین (T3)، تحریک می کند. این آزمایش میزان هورمون TSH را در خون می سنجد.
T3 و T4، میزان انرژی مصرفی بدن را کنترل می کنند. T4 هورمون غالب تولید شده توسط تیروئید است. این هورمون نسبتا غیرفعال است اما در کبد و بعضی بافت ها به T3 ( که بسیار فعال تر است) تبدیل می شود.
TSH به همراه هورمون تنظیمی خود (تیروتروپین) ، هورمون TRH را که از هیپوتالاموس حاصل می شود، آزاد می کند. این مکانیسم بخشی از سیستم تنظیمی بدن برای ایجاد تعادل و میزان پایدار هورمون های تیروئیدی در خون است.
• وقتی سطح هورمون تیروئید در خون کم می شود، غده هیپوفیز در پاسخ به تحریک TRH، TSH بیشتری تولید می کند. TSH هم تیروئید را وادار به تولید مقادیر بیشتر T3 و T4 می کند.
• هنگامی که سطح هورمون تیروئید در خون افزایش می یابد، هیپوفیز، TSH کمتری تولید و در نتیجه T3 و T4 کمتری تولید می شود.
هنگامی که هیپوتالاموس، هیپوفیز و تیروئید، عملکرد عادی دارند، سطح نسبتا پایداری از هورمون های تیروئیدی در خون وجود دارد.
اگر تیروئید، T3 و T4 را بیش از حد تولید و ترشح کند، علائم پرکاری تیروئید (هاپیرتیروئیدیسم) مثل افزایش ضربان قلب، کاهش وزن، لرزش دست، بی خوابی و سوزش چشم بروز پیدا می کند. بیماری گریوز شایع ترین دلیل پرکاری تیروئید است. گریوز یک بیماری خود ایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی فرد مبتلا، با تولید آنتی بادی هایی که مشابه TSH هستند، باعث اتصال و فعالیت گیرنده های TSH شده و این امر منجر به تولید مقادیر بیش از حد هورمون های تیروئید می شود. در پاسخ، هیپوفیز TSH کمتری تولید می کند و بنابراین سطح TSH خون پایین می آید.
هنگام کاهش تولید هورمون های تیروئید ( تیروئید غیرفعال یا کم کاری تیروئید)، ممکن است علائمی مانند افزایش وزن، خشکی پوست، یبوست، عدم تحمل سرما و خستگی بروز پیدا کند. تیروئیدیت هاشیموتو شایع ترین علت کم کاری تیروئید است. هاشیموتو یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن پاسخ سیستم ایمنی، باعث ایجاد التهاب و آسیب به تیروئید و تولید اتو آنتی بادی می شود. با این حال، اتوآنتی بادی ها باعث کم کاری تیروئید نمی شوند. بررسی اتوآنتی بادی های مربوط به تیروئید (مانند، آنتی بادی های تیروپراکسیداز و یا آنتی بادی های تیروگلوبولین) نشان نمی دهد که خود ایمنی تیروئید وجود دارد. این آنتی بادی ها در بیماری گریوز یا تیروئیدیت هاشیموتو قابل تشخیص هستند. در تیروئیدیت هاشیموتو، هورمون های تیروئیدی کم تری تولید می شود و در پاسخ، هیپوفیز TSH بیشتری آزاد می کند و بنابراین سطح TSH خون بالا می رود.
با این حال، میزان TSH همیشه به تنهایی سطح هورمون های تیروئیدی را دستخوش تغییر نمی کند. برخی از مبتلایان به اختلالات هیپوفیز، نوعی TSH در خون دارند که عملکردی غیر طبیعی دارد. این افراد، با وجود قرار داشتن سطح TSH در محدوده ی طبیعی یا متوسط، اغلب تیروئید کم کاری دارند.
در موارد بسیار نادر، اختلالات هیپوفیز منجر به افزایش یا کاهش مقادیر TSH می شود. علاوه بر اختلالات عملکردی هیپوفیز، در صورت بروز مشکل در هیپوتالاموس، کم کاری یا پرکاری تیروئید به وجود می آید. (مقادیر بیش از اندازه یا ناکافی TRH)


سوالات متداول

  • نحوه ی انجام آزمایش به چه صورتی است؟
  • چه زمانی این تست درخواست داده می شود؟
  • نتیجه این آزمایش چه چیزی را نشان می دهد؟
  • آیا نکته ی مهم دیگری برای دانستن وجود دارد؟
  • چه داروهایی می توانند آزمایش TSH را تحت تأثیر قرار دهند؟
  • آیا میزان TSH در دوران بارداری هم اندازه گیری می شود؟
  • چرا از نوزاد من آزمایش TSH گرفته شده است؟
  • آیا اقداماتی جهت افزایش یا کاهش سطح TSH وجود دارد؟
  • نسل سوم TSH و TSH فوق حساس چیست؟
نحوه ی انجام آزمایش به چه صورتی است؟

آزمایش TSH اغلب برای ارزیابی اولیه عملکرد تیروئید و/یا اختلالات تیروئید مانند کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) یا پرکاری تیروئید (هایپر تیروئیدیسم) انجام می شود.
ازمایش TSH اغلب همراه یا قبل از تست free T4 درخواست داده می شود. آزمایش های دیگر تیروئید مانند total T3 ، free T3 و اتو آنتی بادی های تیروئید (در صورت وجود خود ایمنی مربوط به تیروئید)، ممکن است بررسی شوند.
TSH, free T4 و گاهی free T3 ممکن است به صورت یک پانل تیروئیدی درخواست شوند. Total T3 و Free T3 نباید به صورت همزمان بررسی شوند.
آزمایش TSH ممکن است با free T4 و گاهی Total T3 یا Free T3 برای بررسی موارد زیر، انجام شوند:
• کمک به تشخیص اختلال عملکرد تیروئید در افراد دارای علائم بالینی
• پایش درمان جایگزینی تیروئید ((thyroid replacement therapy در مبتلایان به کم کاری تیروئید
• پایش درمان ضد تیروئیدی (anti-thyroid treatment) در افراد دارای پرکاری تیروئید
• ارزیابی عملکرد غده ی هیپوفیز ( گاهی اوقات)

چه زمانی این تست درخواست داده می شود؟

هنگامی که پزشک معالج، علائم پرکاری یا کم کاری تیروئید، تیروئید بزرگ (گواتر) یا گره ی تیروئیدی را در فردی مشاهده کند، آزمایش TSH را درخواست می کند.
علائم و نشانه های پرکاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• کاهش ضربان قلب
• اضطراب
• کاهش وزن
• مشکلات خواب
• لرزش دست
• ضعف
• اسهال (گاهی)
• حساسیت به نور ، اختلالات بینایی
• ممکن است در اطراف پلک چشم پف همراه با خشکی و سوزش چشم ایجاد شود.
• بی نظمی قاعدگی در زنان

علائم و نشانه های کم کاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش وزن
• خشکی پوست
• یبوست
• عدم تحمل سرما
• ورم
• ریزش مو
• خستگی
• بی نظمی قاعدگی یا مشکلات باروری در زنان

هنگامی که شخصی تحت درمان اختلال تیروئید است، TSH در فواصل معینی بررسی می شود. وقتی که دوز داروی تیروئید فردی تعیین شد، بنابر توصیه ی انجمن تیروئید آمریکا، 8-6 هفته قبل از اندازه گیری مجدد سطح TSH باید مصرف داروها را قطع کرد.

نتیجه این آزمایش چه چیزی را نشان می دهد؟

نتایج TSH ممکن است با نتایج سایر آزمایشات تیروئید مانند T4 و گاهی Total T3 یا Free T3 ارزیابی شود.
میزان بالای TSH ممکن است نشان دهنده ی موارد زیر باشد:
• غده ی تیروئید در فرد مورد آزمایش، کم کار است که ممکن است به دلیل اختلالات حاد یا مزمن تیروئید به وجود آمده باشد. تیروئیدیت هاشیموتو شایع ترین علت به وجود آمدن کم کاری تیروئید است.
• فردی که به دلیل کم کاری تیروئید یا برداشتن غده تیروئید، تحت درمان است اما ممکن است دوز پایینی از جایگزین هورمون تیروئید را دریافت کند. در چنین مواردی در تنظیم این دوز باید تجدید نظر شود.
• فرد مبتلا به پرکاری تیروئید، دوز بسیار بالایی از داروهای آنتی تیروئید مصرف می کند که این دوز باید دوباره تنظیم شود.
• اختلال در غده ی هیپوفیز، مانند وجود توموری که میزان غیر طبیعی TSH را تولید می کند.
• وجود یک اختلال نادر وراثتی که در آن بدن یا هیپوفیز به طور ژنتیکی به هورمون های تیروئید پاسخ نمی دهد. در نتیجه، با وجود عملکرد طبیعی غده ی تیروئید، میزان TSH خون بالا است.
میزان کم TSH ممکن است نشان دهنده ی موارد زیر باشد:
• پرکاری تیروئید. بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است.
• استفاده ی بیش از حد داروهای هورمون تیروئید در افرادی که تحت درمان کم کاری تیروئید هستند یا غده ی تیروئید آن ها با عمل جراحی خارج شده است.
• دوز پایین دارو های ضد تیروئیدی در فردی که تحت درمان پرکاری تیروئید است. البته اثر بخشی درمان با آنتی تیروئید ها زمان بر است. به همین دلیل انجمن تیروئید آمریکا، توصیه می کند این درمان با بررسی Free T4 ، Free T3، Total T3 و TSH همراه باشد.
• آسیب به غده ی هیپوفیز و در نتیجه تولید مقادیر ناکافی TSH
• مبتلایان به سرطان تیروئید ممکن است برای درمان، داروهای در نظر گرفته شده برای سرکوب هورمون های تیروئید را مصرف کنند، بنابراین ممکن است میزان TSH خون شان کم باشد.
میزان غیر طبیعی TSH خون (بالا یا پایین)، بیانگر کمبود یا میزان مازاد هورمون تیروئیدی بدن است اما دلیل آن را نشان نمی دهد. بنابراین، نتیجه ی تست TSH غیرطبیعی معمولا با سایر آزمایشات مقایسه می شود تا علل افزایش یا کاهش این هورمون مشخص شود.
در جدول زیر، نمونه هایی از نتایج آزمایش هورمون های تیروئیدی و تفسیر آن آمده است:

نکته مهم: در تفسیر نتایج آزمایشات همواره باید یافته ها و علائم بالینی بیمار را مد نظر داشت.

جدول تفسیر نتایج آزمایش تیروئید

در بزرگسالان مبتلا، وقتی که سطح TSH بالا می رود و free T4 در محدوده ی نرمال خود طی چند هفته تا چند ماه قرار دارد، کم کاری تیروئید در مراحل اولیه ( تحت بالینی) تشخیص داده می شود. این افراد ممکن است دارا یا فاقد علائم بالینی باشند. با این حال، کم کاری تیروئید تحت بالینی، مبتلایان را در معرض خطر افزایش کلسترول LDL، بیماری های قلبی عروقی و کاهش توان ذهنی قرار می دهد.
در بزرگسالان مبتلا، وقتی سطح TSH کاهش داشته باشد و سطح Free T4 و T3 در محدوده ی نرمال خود طی چند هفته تا چند ماه قرار دارد، پرکاری تیروئید در مراحل اولیه (تحت بالینی) تشخیص داده می شود. این افراد ممکن است دارا یا فاقد علائم بالینی باشند. پرکاری تیروئید تحت بالینی، افراد را در معرض خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی و پوکی استخوان قرار می دهد.

آیا نکته ی مهم دیگری برای دانستن وجود دارد؟

توجه به این نکته مهم است که آزمایشات TSH، free T4 و Free T3 نشان دهنده ی اتفاقاتی هستند که در یک سیستم پویا اتفاق می افتند. نتایج آزمایش تیروئید هر فرد متفاوت متفاوت باشد و تحت تاثیر عوامل زیر قرار بگیرد:
• افزایش، کاهش یا تغییر در پروتئین هایی اتصالی به هورمون های تیروئیدی (ارثی یا اکتسابی)
این نکته برای آزمایشاتی که مقدار Total T3 را اندازه گیری می کنند بسیار مهم است اما در بررسی free T4 و Free T3 اهمیت چندانی ندارد.
• بارداری
• بیماری های کبدی
• به ندرت ، مقاومت در برابر هورمونهای تیروئید
• بیماری های سیستمیک ( بیماری هایی که به طور همزمان چند اندام و بافت یا همه ی بدن را هدف قرار می دهند)
• مقاومت در برابر هورمون های تیروئیدی (به ندرت)

بیماری هایی که مستقیماً با تیروئید ارتباط ندارند، می توانند بر میزان هورمون های تیروئیدی تاثیر بگذارند. به ویژه، در بیماری غیر تیروئیدی (NIT)، سطح T3 کم است. به طور معمول، بعد از بهبودی، سطح هورمون های تیروئیدی به میزان طبیعی خود باز می گردد.

چه داروهایی می توانند آزمایش TSH را تحت تأثیر قرار دهند؟

بسیاری از مولتی ویتامین ها و مکمل ها (به خصوص مو و ناخن) ممکن است بر نتایج آزمایش تیروئید تأثیر بگذارد و در مورد استفاده از آنها باید قبل از انجام آزمایش با پزشک معالج مشورت شود. به عنوان مثال ، بیوتین (ویتامین B7) می تواند در نتیجه ی برخی آزمایشات اختلال ایجاد کند، بنابراین پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند از مصرف بیوتین یا مکمل های حاوی بیوتین (ویتامین B7) تا چند روز قبل از نمونه گیری برای آزمایش TSH خودداری کنید. اگر به هر نحوی رنگ های فلورسانت در خون شما تزریق شده باشد (مثلا آنژیوگرافی)، ممکن است لازم باشد آزمایش TSH خود را به تعویق اندازید.

آیا میزان TSH در دوران بارداری هم اندازه گیری می شود؟

بارداری باعث ایجاد تغییراتی در عملکرد بسیاری از غدد درون ریز از جمله غده تیروئید می شود. زنانی که علائم بالینی نداشته باشند، معمولاً نیازی به این آزمایش ندارند، اما افرادی که قبلا اختلالات تیروئید شان تشخیص داده شده است برای پایش پرکاری یا کم تیروئید در دوران بارداری و پس از زایمان، در فواصل زمانی معین، مورد آزمایش قرار می گیرند.
برای اطلاعات بیشتر به وب سایت موسسه ملی دیابت و گوارش و بیماری های کلیوی (NIDDK) مراجعه کنید.

چرا از نوزاد من آزمایش TSH گرفته شده است؟

آزمایش TSH ممکن است برای غربالگری کم کاری تیروئید مادرزادی استفاده شود. غربالگری این بیماری به طور معمول در ایالات متحده ، پس از تولد هر نوزاد به عنوان بخشی از برنامه غربالگری نوزادان هر ایالت انجام می شود. کم کاری تیروئید مادرزادی هنگامی اتفاق می افتد که کودک با غده تیروئید غیر فعال یا قرار گیری غده تیروئید در محل نامناسب یا عدم وجود غده ی تیروئید، متولد می شود. برای اطلاعات بیشتر ، به اطلاعات موجود در وب سایت شبکه بهداشت هورمون در مورد کم کاری تیروئید مادرزادی مراجعه کنید.

آیا اقداماتی جهت افزایش یا کاهش سطح TSH وجود دارد؟

به طور کلی، هورمون TSH تحت تاثیر تغییرات سبک زندگی قرار نمی گیرد. نکته ی مهم این است که غده ی هیپوفیز و تیروئید باید سالم باشند و با عملکردشان باعث تولید مقادیر مناسب هورمون تیروئید شوند.

نسل سوم TSH و TSH فوق حساس چیست؟

امروزه تقریباً همه ی آزمایشگاه ها از روش های فوق حساس یا نسل سوم TSH استفاده می کنند.
تست های اصلی TSH (ایمونواسی) به اندازه ی کافی برای تمایز بین سطوح بسیار پایین این هورمون در مبتلایان به پرکاری تیروئید و میزان مشاهده شده این هورمون در افراد یوتیروئیدیک مناسب نبودند. در دهه ی 1980، روش های حساس تری (نسل دوم) ابداع شدند که قادر به شناسایی سطوح TSH که به دلیل میزان اضافی Free T4 سرکوب شده بودند و به میزان کم در خون وجود داشتند، بودند. در دهه ی 1990، سنجش TSH دقیق تر و حساس تر از نسل دوم این آزمایشات شد و با توجه به ردیابی مقادیر بسیار پایین TSH، نقش بسیار مهمی در تشخیص پرکاری تیروئید ایفا نمود.


تهیه و تنظیم توسط تیم تحقیق و توسعه (R&D) آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین
مجید گلشن فرد، الهه براتی پورفرد


آزمایش‌های مرتبط



تیروکسین

Free T4



آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین با رویکرد تخصصی در زمینه بیماری های نازایی، ناباروری و سرطان، در راستای احترام به مراجعه کنندگان در خصوص انجام آزمایشات تخصصی تاسیس شده است.
ما در این مجموعه با بهره گیری از کادر مجرب و استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی به روز، طبق آخرین استاندارد های آزمایشگاهی مورد تایید اروپا و آمریکا و با استفاده از کیت های تخصصی انجام آزمایشات که تماماً مربوط به شرکت های تولید کننده خارجی می باشد، آزمایشات مراجعه کنندگان محترم را انجام می دهیم.

تماس با ما

آدرس: تهران، خیابان مطهری، خیابان منصور، پلاک 81
تلفن: 86030061-021
ایمیل: [email protected]

ساعات کاری:
شنبه – چهارشنبه: 18:00 – 7:00
پنجشنبه: 14:00 – 7:00

کلیه حقوق این قالب برای آزمایشگاه آبتین محفوظ می باشد. طرحی وب سایت تارنما

© آزمایشگاه آبتین