لطفا صبر کنید ...
اسامی دیگر: Human Calcitonin, Thyrocalcitonin
• برای کمک به تشخیص و پایش هیپرپلازی سلول C و سرطان تیروئید مدولار
• برای غربالگری افراد در معرض نئوپلازی غدد درون ریز نوع 2 (MEN 2)
• هنگامی که یک پزشک به سرطان تیروئید مدولار شک داشته باشد
• هنگامی که فرد تحت درمان سرطان تیروئید مدولار قرار دارد یا یک عضو خانواده او به سرطان تیروئید مدولار یا MEN 2 مبتلا است.
نمونه خون سیاهرگی از ورید بازویی
ممکن است احتیاج به ناشتایی باشد. دستورالعمل های ارائه شده توسط پزشک یا آزمایشگاه را به دقت دنبال کنید.
کلسی تونین هورمونی است که توسط سلول های خاصی در تیروئید به نام سلول های C تولید می شود. تیروئید غده ای کوچک و پروانه ای شکل است که در جلوی گردن قسمت پایین حنجره و بالای استخوان ترقوه قرار دارد. هورمون مهم دیگر تیروئید تیروکسین (T4) نام دارد. هورمون های T3 و T4 با هم در کنترل و تنظیم میزان استفاده بدن از انرژی نقش دارند. این آزمایش میزان کلسی تونین در خون را اندازه گیری می کند.
نقش کلسی تونین در بدن، تنظیم سطح کلسیم خون از طریق مهار تجزیه استخوان و کاهش جذب مجدد کلسیم در کلیه ها است. با این حال، نقش آن در تنظیم کلسیم در مقایسه با هورمون پاراتیروئید (PTH) و 1،25-دی هیدروکسی ویتامین D. (1,25-dihydroxyvitamin D) کم رنگ تر است. بنابراین، اندازه گیری کلسی تونین در خون برای تشخیص اختلالات تنظیم کلسیم مفید نیست.
در دو حالت نادر، هیپرپلازی سلول C و سرطان تیروئید مدولار، مقادیر بیش از حد کلسی تونین تولید می شود. هیپرپلازی سلول C یک بیماری خوش خیم است که ممکن است پیشرفت کند و به سرطان تیروئید مدولار تبدیل شود. سرطان تیروئید مدولاری بدخیم است – می تواند به فراتر از تیروئید گسترش یابد و اگر زود تشخیص داده نشود، درمان آن دشوار است.
سرطان مدولار نوعی سرطان تیروئید است که 2-1٪ کل سرطان های تیروئید را در ایالات متحده تشکیل می دهد. حدود 80-75٪ موارد سرطان تیروئید مدولار بصورت پراکنده است و در کسانی رخ می دهد که سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را ندارند. حدود 25-20٪ موارد مربوط به جهش ارثی ژن RET است که منجر به نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 2 (MEN 2) می شود. MEN 2 سندرمی است که با چندین بیماری مرتبط از جمله سرطان مدولاری تیروئید و فئوکروموسیتوم همراه است. ژن تغییر یافته RET به صورت اتوزوم غالب به ارث می رسد. فقط یک نسخه از ژن جهش یافته – از پدر یا مادر – خطر ابتلا به سرطان تیروئید مدولار را بسیار افزایش می دهد. بیشتر موارد سرطان تیروئید مدولار در افراد 40 تا 50 ساله رخ می دهد و شیوع آن در زنان بیشتر است. شکل ارثی هر دو جنس را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند در سنین پایین تر بروز کند.
آزمایش کلسی تونین در درجه اول برای کمک به تشخیص هیپرپلازی سلول های C و سرطان تیروئید مدولار، ارزیابی اثربخشی درمان و پایش عود بیماری است. همچنین برای غربالگری سرطان تیروئید مدولار در اعضای خانواده افراد مبتلا به نئوپلازی غدد درون ریز نوع 2 (MEN 2) انجام می شود.
هیپرپلازی سلول C و سرطان تیروئید مدولار دو بیماری نادر هستندکه در آن ها کلسی تونین بیش از حد تولید می شود. هیپرپلازی سلول C یک بیماری خوش خیم است که ممکن است پیشرفت کند و به سرطان تیروئید مدولار تبدیل شود. سرطان تیروئید مدولاری بدخیم است – می تواند به فراتر از تیروئید گسترش یابد و اگر زود تشخیص داده نشود، درمان آن دشوار است.
افرادی که دچار هایپرپلازی زودرس سلول C و / یا سرطان تیروئید مدولار هستند معمولاً در طی این آزمایش افزایش بسیار قابل توجهی در میزان کلسی تونین خود خواهند داشت.
گاهی اوقات در صورت شک به هیپرپلازی سلول C یا سرطان تیروئید مدولار پزشک معالج در خواست آزمایش کلسی تونین را صادر می کند. فرد مبتلا ممکن است علائم و نشانه هایی را تجربه کند، مانند:
• توده یا تورم در جلوی گردن
• درد در گلو یا جلوی گردن
• تغییر در صدا، گرفتگی صدا
• مشکل در بلع یا تنفس
• سرفه مداوم که با سرماخوردگی همراه نیست
مطالعات اخیر اندازه گیری میزان کلسی تونین قبل از جراحی را در همه افرادی که ندول تیروئید دارند توصیه کرده اند، اما همه پزشکان بر سر این موضوع توافق ندارند.
آزمایش کلسی تونین ممکن است به صورت دوره ای بر روی اعضای خانواده کسانی که MEN 2 دارند، انجام شود تا سرطان مدولاری تیروئید یا هیپرپلازی سلول های C در اسرع وقت تشخیص داده شود. وقتی کسی از نظر سرطان تیروئید مدولار تحت درمان قرار گرفته باشد، آزمایش کلسیتونین معمولاً در فواصل منظم برای پایش اثربخشی درمان و عود بیماری انجام می شود.
سطح پایین کلسی تونین به این معنی است که بعید است علائم بالینی ایجاد ناشی از هایپرپلازی سلول C یا سرطان مدولاری تیروئید باشد.
غلظت بالای کلسی تونین به معنای تولید مقادیر بیش از حد این هورمون است. سطح بالای کلسی تونین شاخص خوبی از هایپرپلازی سلول C یا سرطان تیروئید مدولار است. با این حال، پزشک معالج از روش های دیگر مانند بیوپسی تیروئید، اسکن و سونوگرافی نیز برای تشخیص قطعی استفاده خواهد کرد.
با درمان موفقیت آمیز سرطان تیروئید مدولار، که ممکن است شامل برداشتن غده تیروئید و برخی از بافت های اطراف آن باشد، میزان کلسیتونین معمولاً به سطوح بسیار پایین می رسد. اگر مقدار آن با گذشت زمان کم بماند، احتمالاً درمان موثر بوده است. در برخی موارد، سطح کلسیتونین کاهش می یابد اما پس از درمان به طور متوسط بالا می رود. این به این معنی است که برخی از بافت های تولید کننده کلسیتونین باقی مانده است. اگر سطح کلسیتونین شروع به افزایش کند، به احتمال زیاد سرطان تیروئید مدولار عود کرده است.
در صورت ابتلا به سرطان تیروئید مدولار و هیپرپلازی سلول C، نتیجه ی آزمایشات تیروئید مانند T4 ، T3 و TSH معمولاً طبیعی هستند در حالی که سطح کلسیتونین بالا گزارش می شود.
سطح کلسیتونین ممکن است با سرطان های ریه، پستان و لوزالمعده، انسولینوما و تومورهای نادر لوزالمعده به نام VIPomas (همراه با تولید هورمون پپتید وازواکتیو روده (VIP)) افزایش یابد.
غلظت کلسی تونین ممکن است با استفاده از داروهایی مانند اپی نفرین، گلوکاگون و قرص های داروهای ضد بارداری افزایش یابد و به طور معمول در نوزادان و همچنین در زنان باردار بیشتر است.
سایر عوامل افزایش دهنده ی کلسی تونین عبارتند از:
• تومورهای کارسینوئید روده، معده یا برونش
• نارسایی مزمن کلیه
• سندرم زولینگر-الیسون
• کم خونی پرخطر
هایپرپلازی سلول C و سرطان تیروئید مدولار هر دو بسیار نادر هستند و غربالگری کلسی تونین در جمعیت عمومی مفید نیست.
تهیه و تنظیم توسط تیم تحقیق و توسعه (R&D) آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین
مجید گلشن فرد، الهه براتی پورفرد