از آزمایش خون سدیم برای تشخیص کمبود سدیم (هیپوناترمی) یا افزایش سدیم (هایپرناترمی)- و/یا به عنوان بخشی از پانل الکترولیت یا متابولیسم پایه (BMP) استفاده می شود.

آزمایش سدیم خون در موارد زیر کاربرد دارد:

• کمک به شناسایی، ارزیابی و پایش عدم تعادل الکترولیت ها و/ یا عدم تعادل اسید باز (pH) (اسیدوز یا آلکالوز)
• کشف علت و کمک به پایش درمان در افراد مبتلا به دهیدراتاسیون یا تجمع مایعات بیش از حد (ادم)
• در ارزیابی و پایش انواع بیماری های مزمن یا حاد مغز، ریه ها، کبد، قلب، کلیه، تیروئید یا غدد فوق کلیوی
• پایش افرادی که داروهایی موثر بر میزان سدیم مصرف می کنند. (مانند دیورتیک)
در صورت غیر طبیعی بودن میزان سدیم در آزمایش خون، ممکن است پزشک معالج درخواست آزمایش سدیم ادرار را مطرح نماید. در این صورت مشخص می شود که علت عدم تعادل مصرف زیاد یا از دفع بیش از حد سدیم است. در صورت وجود نتایج غیر طبیعی آزمایشات کلیوی، بررسی سدیم ادرار محتمل است.

به دلیل این که رژیم غذایی بر میزان سدیم تاثیر مستقیم دارد، بنابراین آزمایش 24 ساعته سدیم ادرار می تواند اطلاعات مفیدی در مورد تاثیر وعده غذایی بر میزان سدیم به پزشک ارائه دهد.

آزمایش سدیم ممکن است به عنوان بخشی از پانل الکترولیت یا متابولیک در طی یک معاینه معمول پزشکی یا هنگام ارزیابی بیماری حاد یا مزمن انجام شود.

برخی از علائم کمبود سدیم بدن عبارتند از:

• ضعف، خستگی
• گیجی
• بی حالی
• کما (در موارد حاد)
با این حال در صورت کاهش آهسته و تدریجی سدیم گاهی هیچ گونه نشانه ی بالینی بروز نمی کند.

برخی از علائم بالینی افزایش بیش از حد میزان سدیم عبارتند از:

• تشنگی
• خشکی غشای مخاط (به عنوان مثال، دهان، چشم)
• دفع میزان کم تری ادرار
• انقباض عضلات
• تحریک پذیری
• در موارد شدید (غلظت های بسیار زیاد): بی قراری، غیر منطقی عمل کردن، کما یا تشنج

سدیم و سایر الکترولیت ها ممکن است هنگام پایش درمان با مایعات داخل وریدی (IV) یا احتمال بروز دهیدراتاسیون اندازه گیری شوند.

هنگام پایش درمان برخی شرایط، از جمله فشار خون بالا، نارسایی قلبی و بیماری های کبدی و کلیوی، پانل های الکترولیت و متابولیک پایه (BMP) به طور متناوب انجام می شوند. سدیم نیز یکی از مولفه های این پانل ها می باشد.

در صورت غیرطبیعی بودن نتیجه آزمایش سدیم خون برای کمک به تعیین علت عدم تعادل یا پایش درمان، ممکن است آزمایش سدیم ادرار بصورت رندوم یا 24 ساعته انجام شود.

سطح سدیم معمولاً همراه با نتایج سایر آزمایشات هم زمان، مانند سایر نتایج آزمایشات الکترولیت، تفسیر می شود. افزایش و کاهش سطح سدیم می تواند در اثر شرایط و بیماری های مختلف ایجاد شود.

نمونه هایی از شرایطی که می تواند باعث کاهش سدیم خون (هیپوناترمی) شود عبارتند از:

• دفع بیش از حد سدیم، معمولاً در شرایطی مانند اسهال، استفراغ، تعریق زیاد، استفاده از داروهای ادرار آور، بیماری کلیوی یا سطح پایین کورتیزول، آلدوسترون و هورمون های جنسی (بیماری آدیسون)
• نوشیدن بیش از حد آب در حین ورزش
• تجمع بیش از حد مایعات در بدن (ورم) ناشی از نارسایی قلبی، سیروز و بیماری های کلیوی که باعث از دست رفتن پروتئین می شود (سندرم نفروتیک)
• شرایطی که منجر به افزایش بیش از حد هورمون ضد ادرار (ADH) شده و بنابراین میزان زیادی مایع از بدن دفع نمی شود. این اتفاق در بیماری های متعددی رخ می دهد. به ویژه مواردی در که مغز و ریه ها درگیر هستند یا انواع مختلف سرطان.

برخی از شرایطی که می توانند باعث افزایش سطح سدیم خون (هایپناترمی) شوند، عبارتند از:

• کمبود آب بدن (دهیدراتاسیون)
• سندرم کوشینگ
• دیابت بی مزه، بیماری ناشی از کمبود هورمون ADH
• نمک بیش از حد در رژیم غذایی (به ندرت)

غلظت سدیم ادرار باید با میزان سدیم خون مقایسه شود. بدن به طور معمول سدیم اضافی را دفع می کند، بنابراین هر گاه غلظت سدیم در خون افزایش یابد، میزان آن در ادرار نیز زیاد خواهد شد. اگر به دلیل عدم دریافت کافی، میزان سدیم خون کم باشد، غلظت آن در ادرار نیز کم خواهد بود.

کاهش سطح سدیم ادرار ممکن است نشانگر کمبود آب، نارسایی احتقانی قلب، بیماری کبد یا سندرم نفروتیک باشد. افزایش سطح سدیم ادرار ممکن است نشان دهنده استفاده از ادرار آور یا بیماری آدیسون باشد.
سطح سدیم اغلب در ارتباط با سایر الکترولیت ها ارزیابی می شود و می توان از آن ها برای محاسبه مقدار شکاف آنیون (Anion Gap) استفاده کرد.

نتیجه آزمایش پتاسیم شما توسط پزشک و در چارچوب مقایسه با آزمایشات دیگری که انجام داده اید و همچنین سایر فاکتورها مانند سابقه پزشکی تان تفسیر می شود. در صورتی که نتیجه ی آزمایش شما کمی بیشتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نیاز به تکرار آزمایش یا بررسی تمام آزمایشات گذشته ی شما باشد.

سازمان غذا و دارو مصرف سدیم کمتر از 2300 میلی گرم در روز را برای بزرگسالان توصیه می کند. افراد به طور معمول مقادیر کافی سدیم را در رژیم روزانه خود دریافت می کنند، اما مهم است که این میزان از این حداکثر مقدار توصیه شده فراتر نرود.

منابع غذایی معمول سدیم غالباً مواد غذایی فرآوری شده ای است که هنگام تهیه نمک به آن اضافه می شود، مانند پنیرها، سوپ ها، ترشی ها و چوب شورها. به طور کلی اکثر غذاهای فرآوری شده سرشار از سدیم هستند.

در افرادی که حساس به سدیم هستند یا فشار خون بالا دارند، کاهش مصرف سدیم می تواند منجر به اثرات قابل توجهی در سلامتی شان شود.