لطفا صبر کنید ...
لطفا صبر کنید ...
اسامی دیگر: PT, Pro Time, Protime, INR
زمان پروترومبین (PT) آزمایشی است که برای کمک به تشخیص اختلال انعقاد خون (excessive clotting disorder) یا خون ریزی (bleeding disorder) انجام می شود. نسبت نرمال بین المللی (INR) از نتیجه PT محاسبه شده و برای نظارت بر چگونگی عملکرد وارفارین (Coumadin®) -داروی رقیق کننده خون (ضد انعقاد خون)- استفاده می شود.
• هنگام مصرف وارفارین
• اختلالات انعقاد خون
• خون ریزی بی دلیل یا طولانی مدت
نمونه خون سیاهرگی از ورید بازویی یا نوک انگشت
خیر. احتیاج به ناشتایی ندارد. اما اگر تحت درمان مشکلات انعقاد خون قرار دارید، قبل از نمونه گیری نباید داروهای خود را مصرف کنید.
زمان پروترومبین (PT) آزمایشی است که به به ارزیابی زمان لخته شدن خون کمک می کند. نسبت نرمال بین المللی یا INR بر اساس نتایج حاصل از PT و برای نظارت بر افرادی که با داروی ضد انعقاد خون وارفارین (Coumadin®) تحت درمان قرار دارند، استفاده می شود.
پس از افزودن معرف های ویژه به سرم، تعداد ثانیه هایی که تا لخته شدن خون سپری می شوند، ثبت خواهند شد. آزمایش PT معمولاً هم زمان با PTT (partial thromboplastin time) انجام می شود و این دو آزمایش در کنار هم مقدار و عملکرد پروتئین هایی به نام فاکتورهای انعقادی (coagulation factors) که نقش مهمی در انعقاد خون ایفا می کنند را ارزیابی می نمایند.
هنگام جراحت یا خون ریزی، فرآیند لخته شدن که هموستاز (hemostasis) نامیده می شود، به سرعت آغاز شده و یک سری واکنش های شیمیایی پی در پی به نام آبشار انعقادی به دنبال آن ایجاد می شوند. در این زمان فاکتورهای انعقادی یکی پس از دیگری فعال شده و منجر به شکل گیری لخته می شوند. برای یک فرآیند طبیعی انقاد خون باید تمامی فاکتورهای انعقادی عملکرد مناسبی داشته به میزان کافی موجود باشند. مقادیر بسیار پایین این فاکتور ها منجر به خون ریزی های شدید می شوند. در حالی که میزان بیش از حد شان لخته شدن بی دلیل را در پی دارد.
هنگام آزمایش، در لوله ی آزمایش دو “مسیر” می توانند منجر به انعقاد خون شوند:
مسیر خارجی (Extrinsic pathway) و مسیر داخلی (Intrinstic pathway)
سپس هر دو مسیر با هم ادغام شده و فرآیند انعقاد خون تکمیل می شود.
• آزمایش PT عملکرد فاکتورهای انعقادی در مسیرهای خارجی و مشترک آبشار انعقادی را ارزیابی می کند. از جمله:
فاکتورهای I (فیبرینوژن)، II (پروترومبین)، V ، VII و X
• PT / INR ممکن است هم زمان با PTT انجام شود، که فاکتورهای انعقادی در مسیرهای داخلی و مشترک آبشار انعقادی را ارزیابی می کند. از جمله:
XII، XI، IX، VIII، X، V، II (پروترومبین)، I ( فیبرینوژن)، prekallikrein(PK) و کینینوژن(HK) -وزن مولکولی بالا-.
PT و PTT توانایی کلی بدن در تولید لخته را طی مدت زمان معقولی ارزیابی می کنند و در صورت کمبود یا عدم عملکرد صحیح هر کدام از فاکتور های انعقادی، زمان آزمایش طولانی می شود.
PT معمولاً در عرض چند ثانیه اندازه گیری می شود و با یک محدوده طبیعی که منعکس کننده مقادیر PT در افراد سالم است، مقایسه می شود. از آنجا كه معرف هاي مورد استفاده براي انجام آزمايش PT در هر آزمایشگاه ها متفاوت است، برای استاندارد سازی نتایج در آزمایشگاه های مختلف، کمیته سازمان بهداشت جهانی (WHO) استفاده از ضریب عادی بین المللی (INR) را به عنوان مرجع برگزیده است. INR بر اساس نتیجه آزمایش PT محاسبه شده و برای افرادی که داروی ضد انعقاد خون (وارفارین) را مصرف می کنند، کاربرد دارد. وارفارین (Coumadin®) در افرادی که بیماری های مختلفی مانند، ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا برخی بیماری های قلبی عروقی (CVD) مانند فیبریلاسیون دهلیزی دارند، جهت رقیق شدن خون شان و در نتیجه انعقاد خون مناسب، تجویز می شود.
INR محاسبه ای است که برای تغییر در معرف های PT تنظیم می شود و امکان مقایسه نتایج آزمایشگاه های مختلف را فراهم می آورد. بیشتر آزمایشگاه ها هر دو آزمایش PT و INR را گزارش می کنند. با این حال، INR فقط برای افرادی که داروی رقیق کننده خون (وارفارین) مصرف می کنند، قابل استفاده است.
زمان پروترومبین (PT) اغلب همراه با PTT (زمان پروترومبین جزئی) برای تشخیص علل خون ریزی های نابجا یا اختلالات انعقاد خون ارزیابی می شود. نسبت نرمال بین المللی (INR) محاسبه ای است که براساس نتایج آزمایش PT انجام می شود و و برای نظارت بر افرادی که با وارفارین (Coumadin®) تحت درمان قرار می گیرند، استفاده می شود.
PT و INR برای نظارت بر اثربخشی ضد انعقادی وارفارین استفاده می شود. وارفارین برای افرادی که به دلایل مختلفی اختلالات انعقاد خون دارند، تجویز می شود. پزشک معالج به طور معمول برای تجویز دوز مناسب وارفارین PT / INR را بررسی می کند. باید اطمینان حاصل شود که دوز تجویزی برای جلوگیری از لخته شدن بدون ایجاد خون ریزی بی دلیل مناسب است. این تعادل نیاز به نظارت دقیق دارد.
وارفارین ممکن است برای شرایطی خاص از قبیل موارد زیر، تجویز شود:
آزمایش PT ممکن است به همراه PTT برای بررسی خون ریزی بیش از حد یا اختلالات انعقادی استفاده شود. با ارزیابی نتایج PT و PTT در کنار هم ، پزشک معالج می تواند سرنخ هایی را در باره علل خونریزی یا اختلال لخته شدن به دست آورد. این آزمایشات به خودی خود جنبه ی تشخیصی ندارند، اما معمولاً اطلاعاتی در مورد نیاز به تست های بیشتر ارائه می دهند.
در زیر چند نمونه از آزمایشات دیگری که ممکن است همراه با PT و PTT انجام شوند، آورده شده است:
براساس سوابق بالینی و پزشکی افراد ( که به دقت جمع آوری شده است)، آزمایشات PT و PTT ممکن است گاهی اوقات به صورت انتخابی قبل از انجام یک سری عمل های جراحی یا سایر روش های تهاجمی (invasive) غربالگری که به صورت بالقوه خون ریزی ایجاد می کنند، انجام شوند.
در افرادی که وارفارین مصرف می کنند، آزمایشات PT و INRبه طور منظم جهت پایش اثربخشی دارو انجام می شوند.
آزمایش PT ممکن است هنگامی که فردی بدون مصرف داورهای ضدانعقادی، علائم بالینی خون ریزی های بیش از حد یا اختلالات انعقادی را بروز دهد، از سوی پزشک معالج درخواست داده شود. این علائم عبارتند از:
• کبودی یا خون ریزی بی دلیل
• خون ریزی بینی
• خونریزی لثه
• ایجاد لخته خون در رگ یا شریان
• یک وضعیت حاد مانند انعقاد درون رگی منتشر (DIC) که بدلیل سرعت عملکرد فاکتورهای انعقادی در این بیماری، خون ریزی و انعقاد خون به صورت هم زمان رخ می دهد.
• یک بیماری مزمن مانند بیماری شدید کبدی که ممکن است بر هموستاز (hemostasis) تأثیر بگذارد.
آزمایشات PT و PTT ممکن است قبل از عمل های جراحی که احتمال خون ریزی شدید دارند یا در صورت سابقه ی بالینی بیمار در خون ریزی های مکرر یا کبودی های بی دلیل، از سوی پزشک درخواست داده شوند.
اکثر آزمایشگاه ها نتایج PT افرادی که وارفارین مصرف می کنند را به صورت INR گزارش می دهند. این افراد باید نتیجه ی INR بین 0/3-0/2 داشته باشند. برای افراد گروه پرخطر انعقاد خون، INR باید بالاتر و حدود 5/3-5/2 باشد.
در افرادی که وارفارین مصرف نمی کنند، محدوده ی مرجع برای PT به روش استفاده بستگی دارد. نتایج بر حسب ثانیه و در مقایسه با محدوده ی طبیعی مورد تایید آزمایشگاه ثبت خواهند شد. این “محدوده ی نرمال” بیانگر میزان نرمال PT در افراد ساکن آن منطقه ی جغرافیایی است و در هر آزمایشگاه متفاوت خواهد بود.
PT طولانی مدت به این معنی است که زمان زیادی تا لخته شدن خون سپری می شود. که این اتفاق ممکن است در شرایطی مانند کمبود ویتامین K یا فاکتورهای انعقادی (مثلاً کمبود فاکتور VII) رخ دهد. نتیجه ی PT معمولاً همراه با PTT تفسیر می شود.
جدول تفسیر PT و PTT در بیماران مبتلا به سندرم های خون ریزی یا انعقاد خون
بله. در صورت مصرف طولانی مدت وارفارین، می توانید از آزمایشات PT/INR تایید شده توسط سازمان غذا و دارو استفاده نمایید. با این حال، آزمایشات خانگی معمولاً در چارچوب یک برنامه مدون انجام می شوند که شامل آموزش بیمار پرسش و پاسخ و پروتکل های خاص است. برای اطلاعات بیشتر، به مقاله آزمایش خانگی ( Home Testing) مراجعه کنید.
برخی از آنتی بیوتیک ها می توانند باعث افزایش PT و INR شوند. باربیتورات ها، داروهای ضد بارداری خوراکی، درمان از طریق جایگزینی با هورمون (HRT) و ویتامین K (به صورت مکمل، مولتی ویتامین یا شربت) ممکن است باعث کاهش PT شوند.
نوشیدن الکل نیز بر نتایج PT تاثیر گذار است. برخی مواد غذایی مانند گوشت گاو و خوک، چای سبز، کلم بروکلی، نخود، کلم، شلغم و سویا حاوی مقادیر زیادی ویتامین K هستند و می توانند نتایج PT را تغییر دهند. بنابراین بسیار مهم است که پزشک معالج تان را از تمام داروها، مکمل ها و مواد غذایی که اخیراً مصرف کرده اید، مطلع کنید تا نتایج PT و INR به درستی تفسیر و مورد استفاده قرار گیرند.
عملکرد وارفارین به این صورت است که دسترسی کبد به ویتامین K را محدود کرده و به این ترتیب تولید فاکتورهای انعقادی را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین، وارفارین و ویتامین K “آنتاگونیست” هستند یعنی عملکردی مخالف یکدیگر دارند. افزایش یا کاهش قابل توجه ویتامین K، می تواند بر چگونگی عملکرد وارفارین در جلوگیری از لخته شدن خون تأثیر بگذارد، بدون اینکه باعث خونریزی بیش از حد شود. بنابراین به جای پرهیز از غذاهای سرشار از ویتامین K، باید روزانه مقادیر مناسبی از این مواد غذایی را مصرف کنید.
به طور کلی لازم نیست PT و INR در ساعت خاصی از روز اندازه گیری شوند. بلکه مهم این است که هر روز داروی وارفارین خود را راس ساعت مصرف کنید. اگر پزشک معالج تان، دوز دارو را افزایش یا کاهش دهد، ممکن است درخواست بررسی مجدد PT/INR را صادر نماید تا تاثیر این تغییرات را رصد کند. ( تغییرات خیلی زود تاثیر نمی گذارند)
بیماری، تغییر رژیم غذایی و برخی از داروها (همانطور که در بالا ذکر شد) می توانند نتایج PT / INR را تغییر دهند. برخی غذاها مانند گوشت گاو و خوک، چای سبز، کلم بروکلی، نخود، کلم، شلغم و سویا حاوی مقادیر زیادی ویتامین K هستند و می توانند نتایج PT / INR را تغییر دهند. روش نمونه گیری و دشواری در بدست آوردن نمونه خون نیز می توانند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند. در صورتی که پزشک شما در مورد تغییرات PT/INR نگران باشد، قبل از تغییر دوز، درخواست بررسی مجدد PT/INR نماید.
تفسیر PT و PTT در بیماران مبتلا به سندرم های خون ریزی یا انعقاد خون:
| نتیجه ی PT | نتیجه ی PTT | شرایط و بیماری های مرتبط |
|---|---|---|
| طولانی | نرمال | بیماری کبد، کمبود ویتامین K، کاهش یا نقص فاکتور VII، انعقاد درون رگی منتشر- نوع خفیف (DIC)، داروی ضد انعقادی (وارفارین) |
| نرمال | طولانی | كاهش يا نقص فاكتورهای انعقادی VIII ، IX ، XI، يا XII، بيماري فون ويلبراند (نوع شديد)، وجود فاکتور ضد انعقادی لوپوس (LAC)، تولید اتوآنتي بادي در برابر يك عامل خاص (مثلاً فاكتور VIII) |
| طولانی | طولانی | کاهش یا نقص فاکتورهای I ، II ، V یا X، بیماری شدید کبدی، DIC حاد، مصرف بیش از حد وارفارین |
| نرمال | نرمال یا کمی طولانی | ممکن است نشان دهنده ی هموستاز طبیعی باشد. با این حال، PT و PTT می توانند در شرایطی از قبیل کاهش اندک فاکتور (های) انعقادی، شکل خفیف بیماری فون ویلبراند و تعداد کم فاکتور ضد انعقادی لوپوس (LAC) در محدوه ی نرمال قرار داشته باشند. آزمایشات بیشتری ممکن است برای تشخیص این شرایط لازم باشد. |
تهیه و تنظیم توسط تیم تحقیق و توسعه (R&D) آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین
مجید گلشن فرد، الهه براتی پورفرد
آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین با رویکرد تخصصی در زمینه بیماری های نازایی، ناباروری و سرطان، در راستای احترام به مراجعه کنندگان در خصوص انجام آزمایشات تخصصی تاسیس شده است.
ما در این مجموعه با بهره گیری از کادر مجرب و استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی به روز، طبق آخرین استاندارد های آزمایشگاهی مورد تایید اروپا و آمریکا و با استفاده از کیت های تخصصی انجام آزمایشات که تماماً مربوط به شرکت های تولید کننده خارجی می باشد، آزمایشات مراجعه کنندگان محترم را انجام می دهیم.
