لطفا صبر کنید ...



L

Liver Panel

پانل کبدی

 اسامی دیگر: Liver Profile, Liver Function Tests, LFTs
 نام رسمی: Hepatic Function Panel


در یک نگاه


چرا این آزمایش انجام می شود؟


جهت غربالگری، تشخیص، ارزیابی و نظارت بر التهاب حاد و مزمن کبدی (هپاتیت)، عفونت کبد، آسیب و/یا بیماری های کبدی. برای نظارت بر عوارض داروهای خاص


چه زمانی این آزمایش انجام می شود ؟


• به صورت متناوب و دوره ای برای ارزیابی عملکرد کبد
• هنگام قرار گیری در معرض آسیب کبدی
• هنگام مصرف داروهایی که ممکن است بر عملکرد کبد تاثیر بگذارند
• هنگام ابتلا به بیماری کبدی
• هنگام بروز علائم بالینی مرتبط با آسیب های کبدی مانند زردی (jaundice)


نمونه مناسب برای انجام این آزمایش چیست؟


• نمونه خون سیاهرگی از ورید بازویی
• نمونه خون سیاهرگی از پاشنه ی پا در نوزادان


برای انجام تست رعایت شرایط خاصی لازم است؟


ممکن است لازم باشد به مدت 12 ساعت ناشتا باشید . در این زمان فقط مجاز به نوشیدن آب خواهید بود. هر گونه دستورالعمل ارائه شده را به دقت دنبال کنید. پزشک معالج را از تمام داروها، ویتامین و مکمل های مصرفی خود آگاه کنید، زیرا برخی داروها/مکمل ها بر نتایج آزمایش تاثیر می گذارند.



چه چیزی آزمایش می‌شود؟

پانل کبدی گروهی از آزمایشات است که به منظور شناسایی، ارزیابی و نظارت بر بیماری یا آسیب های کبدی انجام می شوند. کبد در یک چهارم فوقانی حفره شکمی و دقیقاً زیر دیافراگم قرار دارد. این اندام حیاتی در بسیاری از عملکردهای مهم بدن نقش دارد. کبد بیشتر فضای زیر دنده ها و فضای کمی در سمت چپ بالای شکم را اشغال کرده است.
کبد مسئول برخی از مهم ترین عملکردهای بدن است. از جمله:
• فیلتر و تجزیه مواد مضر خون برای خارج شدن از بدن به صورت ادرار و مدفوع
• ساخت صفرا (bile) که به هضم غذا، به خصوص چربی ها کمک می کند.
• ذخیره گلیکوژن، عنوان مخزن انرژی
• تبدیل مواد مغذی به اجزای اساسی خون
• تنظیم لخته شدن خون
• حفظ تعادل هورمون ها
• ذخیره برخی ویتامین ها
• ایجاد فاکتورهایی که به سیستم ایمنی بدن در مبارزه با عفونت کمک می کنند
• از بین بردن باکتری ها در خون
علاوه بر این موارد، سلول های کبدی، آمونیاک (محصول نهایی اسیدهای آمینه) را به اوره تبدیل می کنند. اوره نسبت به آمونیاک کم تر مضر است و از طریق ادرار از بدن دفع می شود.
انواع بیماری ها و عفونت ها می توانند باعث آسیب حاد یا مزمن کبدی، التهاب (هپاتیت)، زخم (سیروز)، انسداد مجاری صفراوی، تومورهای کبدی و اختلال عملکرد کبد شوند. الکل، مواد مخدر، برخی مکمل های گیاهی و سموم نیز می توانند موجب اخلال عملکرد کبد شوند. میزان قابل توجهی از آسیب های کبدی ممکن است قبل از بروز هر گونه علائمی از قبیل زردی، ادرار تیره، مدفوع کم رنگ، خارش، حالت تهوع، خستگی، اسهال و کاهش یا افزایش وزن (بدون دلیل) ایجاد شود. تشخیص به موقع آسیب کبدی به منظور به حداقل رساندن عوارض و حفظ عملکرد طبیعی کبد ضروری است.
پانل کبد به طور معمول شامل آزمایشات گوناگونی است که موارد زیر را اندازه گیری می کنند:
آنزیم های کبدی:
• آلانین آمینوترانسفراز (ALT) – آنزیمی که عمدتاً در کبد یافت می شود و بهترین آزمایش برای تشخیص هپاتیت است.
• آلکالین فسفاتاز (ALP) – آنزیمی مربوط به مجاری صفراوی است، اما توسط استخوانها، روده و جفت (پس از تولد) نیز تولید می شود. میزان این آنزیم غالباً هنگام انسداد یا آسیب مجاری صفرا افزایش می یابد.
• آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) – آنزیمی که در کبد و اندام هایی دیگری (به ویژه قلب و عضلات )یافت می شود.

پروتئین ها:
• آلبومین – آلبومین پروتئینی محلول در آب است که توسط کبد تولید می شود و در پلاسما جریان پیدا می کند. این آزمایش میزان این پروتئین را اندازه گیری می کند. سطح آلبومین می تواند تحت تأثیر عملکرد کبد و کلیه افزایش یا کاهش داشته باشد.
• پروتئین کل (TP) – این آزمایش، آلبومین و سایر پروتئین های موجود در خون، از جمله آنتی بادی های ساخته شده برای مقابله با عفونت ها را اندازه گیری می کند.
• بیلی روبین – دو آزمایش مختلف بیلی روبین که معمولاً با هم مورد اندازه گیری می شوند (به خصوص اگر فردی دچار زردی شود):
بیلی روبین کل(total bilirubin): بیلی روبین موجود در خون را اندازه گیری می کند.
بیلی روبین مستقیم (direct bilirubin):فرم کونژوگه (همراه با ترکیبات دیگر) بیلی روبین در کبد را اندازه گیری می کند.
سایر آزمایشات پانل کبدی عبارتند از :
• گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) – آنزیم دیگری که به طور عمده در سلول های کبدی یافت می شود و نشانگر بسیار حساسی برای بیماری های کبدی است، اما نمی تواند بین دلایل مختلف ایجاد بیماری های کبدی تمایز قایل شود. GGT در بررسی های روتین توصیه نمی شود. این ماده برای تعیین علل افزایش ALP، در استخوان یا کبد استفاده می شود. مصرف الکل موجب افزایش سطح GGT خواهد شد.
• لاکتات دهیدروژناز (LD) – آنزیمی که با آسیب سلولی آزاد و در سلول های بدن یافت می شود.
• زمان پروترومبین (PT) – کبد پروتئین هایی را موجب فرایند لخته شدن (انعقاد) خون می شوند، می سازد. PT عملکرد لخته شدن را اندازه گیری می کند و در صورت غیر طبیعی بودن، ممکن است آسیب کبدی را نشان دهد.
• آلفا فیتوپروتئین (AFP) – به بازسازی یا تکثیر سلول های کبدی مرتبط است و توسط انواع خاصی از تومورها تولید می شود.
• آنتی بادی های خود ایمنی (به عنوان مثال: ANA ، SMA ،anti-LKM-1) – مربوط به بیماری های خود ایمنی کبد (هپاتیت خود ایمنی (AIH) و سیروز صفراوی اولیه (PBC))


سوالات متداول

  • نحوه ی انجام آزمایش به چه صورتی است؟
  • چه زمانی این تست درخواست داده می شود؟
  • نتیجه این آزمایش چه چیزی را نشان می دهد؟
  • برای تعیین علت آسیب کبدی، چه آزمایشاتی ممکن است انجام شوند؟
  • آیا این تست ها همیشه با هم و به صورت پانل انجام می شوند؟
  • چرا پزشک معالجم می خواهد همه داروها و مکمل هایی که مصرف می کنم را بشناسد؟
  • در صورت عدم وجود علائم بالینی و احساس تندرستی، آیا باز هم امکان ابتلا به بیماری های کبدی وجود دارد؟
  • در صورت نتایج غیر طبیعی آزمایش آیا امکان عدم ابتلا به بیماری کبدی وجود دارد؟
  • چرا سابقه ی خانوادگی مربوط به بیماری های کبدی، حائز اهمیت است؟
نحوه ی انجام آزمایش به چه صورتی است؟

پانل کبدی ممکن است در موارد زیر، مورد استفاده قرار گیرد:
• غربالگری برای آسیب کبدی، به ویژه اگر بیماری خاصی دارید و/یا داروهایی مصرف می کنید که ممکن است روی کبد تأثیر گذار باشند. به منظور غربالگری روتین به جای پانل کبدی ممکن است پانل جامع متابولیک (CMP) ، که اغلب به عنوان بخشی از آزمایشات روتین سلامت عمومی انجام می شود، درخواست داده شود. این گروه از آزمایشات شامل بیشتر تست های پانل کبدی و تست های بیشتری برای ارزیابی عملکرد سایر ارگان ها ی بدن هستند.
• کمک به تشخیص بیماری کبدی در صورت بروز علائمی که نشان دهنده اختلال عملکرد کبدی است.
• برای پایش عملکرد کبد، در صورت ابتلا به بیماری کبدی یا بیماری هایی که بر روی کبد تأثیر می گذارند و/یا پایش روند درمان
گاهی اوقات فقط یک یا چند مولفه ی پانل کبدی مورد آزمایش قرار می گیرند. به عنوان مثال، یک سری آزمایشات بیلی روبین ممکن است برای نظارت بر روند درمانی نوزاد مبتلا به زردی یا فردی که کم خونی همولیتک (hemolytic anemia) دارد، انجام شود.
نتایج غیر طبیعی پانل کبدی ممکن است منجر به تکرار یک یا تمامی تست های پانل کبدی شود. در صورت ادامه دار بودن روند نتایج غیر طبیعی، برای تعیین علل اختلالات کبدی آزمایشات بیشتری مورد نیاز است.

چه زمانی این تست درخواست داده می شود؟

در صورت اختلال در عملکرد کبد یا افزایش خطر ابتلا به بیماری های کبدی، پانل کبدی یا بعضی از مولفه های آن درخواست داده می شوند. موارد زیر منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری های کبدی می شوند:
• مصرف داروهایی که منجر به آسیب کبدی می شوند.
• افراط در مصرف نوشیدنی های الکلی
• قرار گیری احتمالی در معرض ویروس هپاتیت یا ابتلا به هپاتیت ویروسی
• سابقه خانوادگی بیماری کبدی
• اضافه وزن به خصوص هنگام ابتلا به دیابت و یا فشار خون بالا
در صورت بروز علائم بیماری های کبدی، ممکن است پزشک معالج درخواست یک پانل کبدی داشته باشد. با این حال، بیشتر افراد مبتلا به بیماری های کبدی تا زمانی که بیماری به مرحله حاد خود نرسیده باشد، هیچ گونه نشانه ی بالینی ندارد. برخی از این علائم بالینی عبارتند از :
• ضعف، خستگی
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع، استفراغ
• تورم و/یا درد شکم
• زردی (زردی چشم یا پوست)
• ادرار تیره، مدفوع روشن
• خارش
• اسهال
اغلب طی چند روز تا چند هفته، مجموعه ای پانل های کبدی برای تعیین علل اختلال عملکرد کبد و ارزیابی شدت آن انجام می شوند.
در صورت تشخیص بیماری کبدی، پانل کبدی ممکن است به صورت منظم و متناوب به صورت کلی یا جز به جز انجام شود. همچنین برای پایش اثر بخشی درمان اختلالات کبدی، پانل کبدی باید مرتباً بررسی شود.

نتیجه این آزمایش چه چیزی را نشان می دهد؟

نتایج آزمایشات پانل کبدی جنبه ی تشخیصی ندارند. بلکه نشان دهنده ی مشکلی در کبد هستند. در صورتی که علائم یا فاکتور های خطر شناخته شده، وجود نداشته باشد، نتایج غیر طبیعی آزمایشات کبد ممکن است منعکس کننده ی آسیب موقتی کبد یا ارگان های دیگر بدن (مانند عضلات اسکلتی، لوزالمعده یا قلب) و بیماری های زودرس کبدی باشند که نیاز به آزمایشات بیشتر و نظارت منظم دارد.
نتایج آزمایشات پانل کبدی اغلب به طور همزمان بررسی می شوند. پزشک معالج برای بررسی وجود الگوی خاص ایجاد کننده اختلالات کبد معمولاً مجموعه ی نتایج آزمایشات کبدی طی چند روز تا چند هفته را ارزیابی می نماید. در اکثر مواقع، برای تعیین علت دقیق آسیب یا بیماری کبدی، آزمایشات بیشتری مورد نیاز است.
در جدول زیر، برخی از نتایجی که که ممکن است در انواع خاصی از اختلالات یا بیماری های کبدی مشاهده شوند، گنجانده شده است:

جدول انواع مختلف اختلالات یا بیماری های کبدی و نتایج مولفه های مورد بررسی

اگر داروهایی مصرف می کنید که ممکن است بر کبد شما اثر بگذارند، نتیجه غیر طبیعی آزمایش ممکن است نشان دهنده نیاز به تجدید نظر در انتخاب یا دوز مصرفی دارو باشد. هنگامی که بیماری کبدی به مرور زمان تحت کنترل قرار می گیرد، پزشک معالج تمام نتایج پانل کبدی را به طور همزمان ارزیابی می کند تا بتواند عملکرد یا آسیب کبدی رو به وخامت یا بهبود را تشخیص دهد. به عنوان مثال، افزایش غیر طبیعی بیلی روبین، آلبومین و/ یا PT ممکن است نشان دهنده وخامت عملکرد کبد باشد، در حالی که نتایج پایدار این آزمایشات نشان دهنده بهبود عملکرد کبد است.

آزمایشات جداگانه

آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
سطح بسیار بالایALT اغلب در هپاتیت حاد مشاهده می شود. در هپاتیت مزمن این افزایش متوسط خواهد بود. در افراد مبتلا سیروز و سرطان کبد و انسداد مجاری صفراوی، ممکن است غلظت ALT نزدیک به حد نرمال یا متوسط باشد.
آلکالین فسفاتاز (ALP)
ALP ممکن است با انسداد مجاری صفراوی، سیروز، سرطان کبد و همچنین با بیماری استخوانی افزایش یابد.
آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
سطح بسیار بالایAST اغلب در هپاتیت حاد مشاهده می شود. در هپاتیت مزمن این افزایش متوسط خواهد بود. در افراد مبتلا سیروز و سرطان کبد و انسداد مجاری صفراوی، ممکن است غلظت AST نزدیک به حد نرمال یا متوسط باشد. هنگامی که آسیب کبدی به دلیل مصرف الکل باشد، AST اغلب بیشتر از ALT افزایش می یابد (این الگویی است که درچند بیماری کبدی دیگر نیز مشاهده می شود). AST همچنین پس از سکته قلبی و با آسیب دیدگی عضلات افزایش می یابد.
بیلی روبین
دفع ناقص و تولید بیش از حد بیلی روبین، به دلیل انسداد مجرای صفراوی یا مشکلاتی در فرآیند تولید بیلی روبین، منجر به افزایش غلظت آن در خون می شود. غلظت بالای بیلی روبین در نوزادان 1 تا 3 روزه غیر معمول نیست.
آلبومین
در بیماری های کبدی غلظت آلبومین غالباً طبیعی است. اما در صورت کاهش تولید (به خصوص در سیروز کبدی) ممکن است سطح آن کاهش یابد.
پروتئین کل (TP)
میزان پروتئین کل به طور معمول در بیماری های کبدی طبیعی است.
گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)
آزمایش GGT ممکن است برای تعیین علت افزایش ALP انجام شود. هم ALP و هم GGT در انسداد مجاری صفراوی و بیماری کبدی بالا هستند، اما در بیماری های مربوط به استخوان فقط ALP افزایش می یابد. افزایش GGT نیز با مصرف الکل و در شرایطی مانند نارسایی احتقانی قلب (congestive heart failure) دیده می شود.
لاکتات دهیدروژناز (LD)
LDنشانگر غیر اختصاصی آسیب بافت است. معمولاً در اکثر بیماری های کبدی میزان L بالا نمی رود، اما ممکن است در بیماری حاد کبدی یا تومورهای کبدی افزایش یابد. همچنین با برخی از بیماری هایی که بر کبد تأثیر گذار نیستند نیز افزایش خواهد یافت.
زمان پروترومبین (PT)
PT طولانی با بیماری های کبدی، کمبود ویتامین K، مصرف داروهای ضدانعقاد خون (وارفارین) و کمبودهای فاکتور انعقادی در ارتباط است.

برای تعیین علت آسیب کبدی، چه آزمایشاتی ممکن است انجام شوند؟

به منظور تشخیص بیماری کبدی، پزشک معالج نتایج آزمایش پانل کبدی را ارزیابی کرده و عوامل دیگری مانند علائم و سابقه بالینی و خانوادگی را مد نظر قرار می دهد. بسته به نتایج پانل کبدی، پزشک متخصص ممکن است به مورد خاصی از اختلال کبدی شک کند و آزمایشات بیشتر، بیوپسی یا اسکن کبد را برای کمک به تشخیص و تعیین میزان آسیب کبدی، درخواست نماید. برخی از این آزمایشات عبارتند از:

جدول آزمایشات 

آیا این تست ها همیشه با هم و به صورت پانل انجام می شوند؟

خیر. هر یک از این آزمایشات ممکن است به صورت جداگانه درخواست داده شوند. با این حال، اگر پزشک معالج بخواهد دو یا چند تست کبدی را بررسی کند، ممکن است کل پانل کبدی را درخواست نماید. زیرا این پانل اطلاعات بیشتری را در اختیار پزشک می گذارد. از طرف دیگر ، پزشک می تواند آزمایشات جداگانه را هنگام پایش شرایط خاص متناوباً، درخواست نماید.

چرا پزشک معالجم می خواهد همه داروها و مکمل هایی که مصرف می کنم را بشناسد؟

بسیاری از داروهای بدون نسخه، مکمل های گیاهی یا رژیم غذایی نامناسب می توانند روی کبد تأثیر بگذارند. مقادیر بیش از حد دارو و/یا کاهش توانایی بدن جهت متابولیسم دارو و/یا مصرف همزمان ترکیبی از داروها (مانند داروهای بدون نسخه و مکمل ها) ممکن است به کبد آسیب برسانند. به عنوان مثال، مصرف زیاد استامینوفن و/ یا مصرف همزمان استامینوفن و الکل یا داروهای دیگر (به عنوان مثال، ایزونیازید و فنوباربیتال)، می تواند موجب آسیب جدی کبدی شود.

در صورت عدم وجود علائم بالینی و احساس تندرستی، آیا باز هم امکان ابتلا به بیماری های کبدی وجود دارد؟

بله. بیماری های مزمن کبدی و بیماری حاد کبدی در مراحل اولیه اغلب هیچ گونه علامتی ندارند. در صورت بروز نشانه های بالینی، علائمی خفیف و غیر اختصاصی مثل خستگی و حالت تهوع ایجاد خواهد شد.

در صورت نتایج غیر طبیعی آزمایش آیا امکان عدم ابتلا به بیماری کبدی وجود دارد؟

بله. عوامل متعددی مانند شوک، سوختگی، عفونت شدید، ترومای عضلات(muscle trauma)، کم آبی بدن، پانکراتیت (pancreatitis)، همولیز (hemolysis) و بارداری می توانند یک یا چند مورد از عملکردهای طبیعی کبدی را مختل نمایند.

چرا سابقه ی خانوادگی مربوط به بیماری های کبدی، حائز اهمیت است؟

ممکن است برخی از بیماری های ارثی کبدی مانند هموکروماتوز، کمبود آلفا آنتی تریپسین-1 و بیماری ویلسون به تدریج به کبد آسیب برسانند. تشخیص زودهنگام این شرایط به درمانگران، امکان مدیریت و درمان به موقع این بیماری ها را می دهد.


تهیه و تنظیم توسط تیم تحقیق و توسعه (R&D) آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین
مجید گلشن فرد، الهه براتی پورفرد


آزمایش‌های مرتبط



علم مطالعه ساختمان کروموزوم

سیتوژنتیک




علم مطالعه ساختمان کروموزوم

سیتوژنتیک




علم مطالعه ساختمان کروموزوم

سیتوژنتیک




علم مطالعه ساختمان کروموزوم

سیتوژنتیک



آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین با رویکرد تخصصی در زمینه بیماری های نازایی، ناباروری و سرطان، در راستای احترام به مراجعه کنندگان در خصوص انجام آزمایشات تخصصی تاسیس شده است.
ما در این مجموعه با بهره گیری از کادر مجرب و استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی به روز، طبق آخرین استاندارد های آزمایشگاهی مورد تایید اروپا و آمریکا و با استفاده از کیت های تخصصی انجام آزمایشات که تماماً مربوط به شرکت های تولید کننده خارجی می باشد، آزمایشات مراجعه کنندگان محترم را انجام می دهیم.

تماس با ما

آدرس: تهران، خیابان مطهری، خیابان منصور، پلاک 81
تلفن: 86030061-021
ایمیل: [email protected]

ساعات کاری:
شنبه – چهارشنبه: 18:00 – 7:00
پنجشنبه: 14:00 – 7:00

کلیه حقوق این قالب برای آزمایشگاه آبتین محفوظ می باشد. طرحی وب سایت تارنما

© آزمایشگاه آبتین