لطفا صبر کنید ...



B

Bilirubin

بیلی روبین

اسامی دیگر: Total Bilirubin,TBIL, Neonatal Bilirubin, Direct Bilirubin, Conjugated Bilirubin, Indirect Bilirubin, Unconjugated Bilirubin
 نام رسمی: Bilirubin – blood


در یک نگاه


چرا این آزمایش انجام می شود؟


• جهت غربالگری یا نظارت بر اختلالات کبدی یا کم خونی همولیتیک (hemolytic anemia)
• برای کنترل زردی (jaundice ) نوزاد


چه زمانی این آزمایش انجام می شود ؟


هنگامی که علائمی از آسیب کبدی، بیماری کبدی، انسداد مجرای صفراوی، آنمی همولیتیک یا مشکل متابولیک مرتبط با کبد مشاهده شود، یا نوزادی با زردی متولد شود.


نمونه مناسب برای انجام این آزمایش چیست؟


در بزرگسالان نمونه ی خون مورد نیاز از ورید بازویی گرفته می شود. اما در نوزادان، معمولاً با گرفتن پاشنه پای نوزاد و جمع آوری چند قطره خون در یک لوله کوچک (موئینه)، نمونه خون جمع آوری می شود. در برخی از مراکز درمانی روشی غیر تهاجمی موجود است که بیلی روبین را با استفاده از ابزاری که روی پوست قرار می گیرد (transcutaneous bilirubin meter) اندازه گیری می کنند.


برای انجام تست رعایت شرایط خاصی لازم است؟


خیر. احتیاج به ناشتایی ندارد.



چه چیزی آزمایش می‌شود؟

بیلی روبین یک رنگ دانه نارنجی-زرد است و در درجه اول از تجزیه طبیعی هم (Heme) تولید می شود. Heme جزئی از هموگلوبین است که در گلبول های قرمز (RBCs) وجود دارند. بیلی روبین نهایتاً پس از طی مراحلی در کبد از بدن خارج می شود. این آزمایش میزان بیلی روبین خون را برای ارزیابی عملکرد کبد یا کمک به تشخیص کم خونی ناشی از تخریب RBC (کم خونی همولیتیک) اندازه گیری می کند.
گلبول های قرمز معمولاً پس از حدود 120 روز در گردش خون تخریب می شوند. بیلی روبین تجزیه شدن گلبول های قرمز پیر خون و بازیافت دوباره آن ها توسط کبد، تشکیل می شوند.
دو نوع بیلی روبین توسط روش های آزمایشگاهی قابل اندازه گیری هستند:
• بیلی روبین غیر کونژوگه (Unconjugated bilirubin) هنگام آزاد شدن “هم” از “هموگوبین” تشکیل شده و توسط پروتئین ها به کبد منتقل می شود. در کبد، قندها به بیلی روبین متصل شده تا بیلی روبین کونژوگه تشکیل شود.
• بیلی روبین کونژوگه (Conjugated bilirubin) وارد صفرا شده و از کبد به روده ی کوچک منتقل می شود. در روده ی کوچک توسط باکتری ها تجزیه و سرانجام از طریق مدفوع دفع می شود. بنابراین، رنگ قهوه ای مدفوع به دلیل تجزیه ی محصولات بیلی روبین است. به طور معمول، میزان بیلی روبین کونژوگه در خون بسیار پایین است.
آزمایش بیلی روبین یکی از مولفه های غربالگری جامع متابولیک (CMP) و پانل کبدی، که اغلب به عنوان غربالگری های سلامت عمومی شناخته می شوند، است.
• معمولاً، یک آزمایش اولیه میزان کل بیلی روبین (کونژوگه و غیر کونژوگه) را اندازه گیری می کند.
• اگر سطح بیلی روبین کل افزایش یافته باشد، آزمایش دومی برای تشخیص اشکال محلول در آب بیلی روبین به نام بیلی روبین “مستقیم” (direct bilirubin) درخواست داده می شود. آزمایش بیلی روبین مستقیم میزان بیلی روبین کونژوگه را تخمین می زند.
• با کم کردن سطح بیلی روبین مستقیم از بیلی روبین کل، می توان میزان بیلی روبین “غیرمستقیم” یا غیر کونژوگه را محاسبه کرد.
در بزرگسالان سالم روزانه مقدار کمی (تقریباً 250 تا 350 میلی گرم یا حدود 4 میلی گرم به ازای هر کیلو وزن بدن) بیلی روبین تولید می شود. بیشتر بیلی روبین (90٪-70٪) از RBC های آسیب دیده یا تخریب شده و مقادیر باقی مانده ی آن از مغز استخوان یا کبد حاصل می شوند. به طور معمول مقادیر کمی بیلی روبین غیرکونژوگه در خون دیده می شود، اما تقریبا هیچ بیلی روبین کونژوگه وجود ندارد.
در صورت افزایش میزان بیلی روبین خون، ممکن است علائم بیماری زردی یعنی زرد شدن پوست و یا سفیدی چشم بروز پبدا کنند. الگوی نتایج آزمایش بیلی روبین می تواند به پزشک معالج در مورد وضعیت موجود، اطلاعاتی مفیدی را ارائه دهد.


سوالات متداول

  • نحوه ی انجام آزمایش به چه صورتی است؟
  • چه زمانی این تست درخواست داده می شود؟
  • نتیجه ی این آزمایش چه چیزی را نشان می دهد؟
  • آیا برای بررسی بیلی روبین، آزمایش ادرار وجود دارد؟
  • آیا افزایش بیلی روبین به دلایل ژنتیکی نیز وجود دارد؟
  • درمان سطوح غیر طبیعی بیلی روبین و/ یا زردی چیست؟
  • آیا نکته ی مهم دیگری برای دانستن وجود دارد؟
نحوه ی انجام آزمایش به چه صورتی است؟

آزمایش بیلی روبین ممکن است به عنوان یکی از مولفه های پانل جامع متابولیک (CMP) برای ارزیابی سلامت کبد استفاده شود. همچنين ممكن است به تنهايي يا به عنوان بخشي از يك پانل كبدي (Liver Panel) تا در تشخیص علل بيماري های كبدي، آنمي هموليتيك، انسداد مجاري صفراوي یا تشخيص علت زردي كمك كند.

در کودکان و بزرگسالان، بیلی روبین به دلایل زیر بررسی می شود:
• در تشخیص و/ یا نظارت بر بیماری های کبدی و مجاری صفراوی (به عنوان مثال، سیروز، هپاتیت یا سنگ کیسه صفرا)
• بررسی بیماری کم خون داسی شکل (sickle cell disease) یا سایر علل کم خونی همولیتیک. این افراد ممکن است با از بین رفتن تعداد زیادی گلبول های قرمز (RBCs) و افزایش سطح بیلی روبین وارد مراحل “بحران” شوند.

در نوزادان مبتلا به یرقان، از آزمایش بیلی روبین برای تشخیص علل زردی استفاده می شود.

• هم در زردی فیزیولوژیکی نوزاد و هم در بیماری همولیتیک نوزادان، فقط بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) افزایش می یابد.
• در موارد نادری، آسیب به کبد نوزاد به دلیل هپاتیت نوزادی و آترزی مجاری صفراوی باعث افزایش بیلی روبین کونژوگه (مستقیم) و غیر کونژوگه(غیرمستقیم) می شود، غالباً میزان یکی از این نوع بیلی روبین کم تر است.
میزان بیش از اندازه ی بیلی روبین در یک نوزاد متولد شده، باید به سرعت درمان شود زیرا بیلی روبین زیاد باعث آسیب به سلول های مغزی می شود. عواقب این آسیب شامل عقب ماندگی ذهنی، ناتوانی در یادگیری و رشد، کم شنوایی، مشکلات حرکتی چشم و مرگ است.

چه زمانی این تست درخواست داده می شود؟

پزشک معالج ممکن است آزمایش بیلی روبین را به همراه سایر تست های آزمایشگاهی کبدی (به عنوان مثال، CMP و پانل کبدی) درخواست دهد. بعضی از نشانه های آسیب یا بیماری کبدی عبارتند از :
• زردی
• ادرار تیره و رنگ کهربا
• حالت تهوع/ استفراغ
• درد و/ یا تورم شکم
• خستگی و ضعف عمومی که اغلب با بیماری مزمن کبدی همراه است.

در صورت وجود شرایط زیر نیز بیلی روبین بررسی خواهد شد:

• سابقه سوء مصرف الکل
• علائم و نشانه های سمیت دارویی
• قرار گیری در معرض ویروس هپاتیت شود

اندازه گیری و نظارت بر بیلی روبین در نوزادان مبتلا به یرقان، مراقبت استاندارد پزشکی محسوب می شود.
همچنین در صورت شک یا ابتلا به آنمی همولیتیک آزمایش بیلی روبین اغلب همراه با سایر آزمایشات ارزیابی گلبول های قرمز از جمله شمارش کامل خون(CBC)، شمارش رتیکولوسیت ها، هاپتوگلوبین (haptoglobin )، آزمایش آنتیگلوبولین مستقیم (DAT) و لاکتات دهیدروژناز (LD ، LDH) انجام خواهد شد.

نتیجه ی این آزمایش چه چیزی را نشان می دهد؟

بزرگسالان و کودکان

بیلی روبین کل که عمدتا از بیلی روبین غیرکونژوگه (غیر مستقیم) تشکیل شده، ممکن است در شرایط زیر افزایش یابد:

• تعداد غیرمعمول سلول های قرمز خون (RBCs) در حال شکسته شدن و از بین رفتن هستند (به عنوان مثال، کم خونی همولیتیک، کم خونی پرنیشیوز (pernicious anemia) یاانتقال خون)
• کبد قادر به پردازش بیلی روبین نیست (به دلیل بیماری های کبدی مانند سیروز یا مشکلات ارثی)
• بیماری ارثی نسبتاً متداول به نام سندرم گیلبرت (Gilbert syndrome )که به دلیل کم بودن آنزیمی که باعث ایجاد بیلی روبین کونژوگه می شود، به وجود می آید.
اگر میزان بیلی روبین کونژوگه بیشتر از بیلی روبین غیر کونژوگه باشد، احتمالا مشکلی در کاهش حذف بیلی روبین توسط سلول های کبدی به وجود آمده است. برخی از شرایطی که ممکن است باعث این امر شوند عبارتند از:
• هپاتیت ویروسی (هپاتیت A، هپاتیت B، هپاتیت C)
• واکنش های دارویی
• بیماری کبدی به دلیل سوءمصرف الکل

بیلی روبین کونژوگه (مستقیم) هنگامی بیش از بیلی روبین غیر کونژوگه (غیرمستقیم) افزایش می یابد که کبد قادر به پردازش بیلی روبین باشد اما مجاری صفراوی مسدود شده باشند. برخی از علل آن عبارتند از:

• سنگ های صفراوی موجود در مجاری صفراوی
• تومورها
• زخم شدن مجاری صفرا
همچنین اختلالات وراثتی نادری که باعث متابولیسم غیر طبیعی بیلی روبین می شوند مانند سندرم های روتور (Rotor )، دوبین-جانسون (Dubin-Johnson )و کریگلر-نجار (Crigler-Najjar)، ممکن است سطح بیلی روبین را افزایش شوند.

مقادیر پایین بیلی روبین عمدتاً نگران کننده نیستد و پایش نمی شود.

نوزادان

افزایش سطح بیلی روبین کامل و غیرکونژوگه در روزهای اول پس از تولد در نوزادان نسبتاً شایع است. این یافته “زردی فیزیولوژیکی نوزاد” نامیده می شود و به این دلیل رخ می دهد که کبد نوزاد هنوز به اندازه کافی بالغ نشده است تا بتواند بیلی روبین را پردازش کند. معمولاً زردی فیزیولوژیکی نوزاد، موقتی است و طی چند روز تا دو هفته برطرف می شود.

اما اگر سطح بیلی روبین بسیار زیاد باشد یا به سرعت افزایش یابد، پزشک معالج با تشخیص علت باید در اسرع وقت اقدامات درمانی را آغاز نماید.

افزایش بیلی روبین ممکن است در نتجه ی تسریع تخریب گلبول های قرمز، به دلایل زیر باشد:
• ناسازگاری نوع خون مادر و نوزاد که باعث بیماری همولیتیک نوزاد (HDN) می شود
• برخی از عفونت های مادرزادی
• کمبود اکسیژن (هیپوکسی)
• بیماری هایی که می توانند روی کبد تأثیر بگذارند.

در بیشتر این شرایط، فقط بیلی روبین غیر کونژوگه (غیر مستقیم) افزایش می یابد.

یک بیماری مادرزادی نادر (در حدود 1 در هر 12000 تولد) اما تهدید کننده زندگی به نام آترزی صفراوی (biliary atresia ) می تواند باعث افزایش بیلی روبین کل و کونژوگه در نوزادان شود. برای جلوگیری از آسیب جدی کبدی( ممکن است نیاز به پیوند کبد در سال های اول زندگی باشد)، این بیماری باید به سرعت تشخیص داده و درمان شود. برخی از کودکان ممکن است علیرغم درمان زودهنگام جراحی نیاز به پیوند کبد داشته باشند.

آیا برای بررسی بیلی روبین، آزمایش ادرار وجود دارد؟

بله. آزمایش بیلی روبین به عنوان بخشی از مولفه های رایج، در آزمایش ادرار معمولی گنجانده شده است. بیلی روبین به طور معمول در ادرار وجود ندارد. با این حال، بیلی روبین کونژوگه محلول در آب است و در صورت عدم عبور به داخل صفرا ممکن است از طریق ادرار از بدن خارج شود. اگر بیلی روبین در ادرار تشخیص داده شود، به این معنی است که مجاری کبدی یا صفراوی شما مسدود شده است یا به هپاتیت یا نوعی دیگر از آسیب های کبدی مبتلا هستید. در این موارد، بیلی روبین ممکن است در اوایل بیماری در ادرار قابل تشخیص باشد.

آیا افزایش بیلی روبین به دلایل ژنتیکی نیز وجود دارد؟

بله. بسیاری از بیماری های مزمن مادرزادی می توانند میزا بیلی روبین خون را افزایش دهند. برخی از آن ها عبارتند از:
• سندرم گیلبرت
• سندرم دوبین-جانسون
• سندرم روتور
• سندرم کریگلر-نجار (Crigler-Najjar)
• سه مورد اول، بیماری هایی خفیف و مزمن هستند که در شرایط خاصی امکان وخیم شدن دارند اما معمولا مشکلات جدی سلامتی ایجاد نمی کنند. به عنوان مثال، سندرم گیلبرت بسیار شایع است و از هر 6 نفر، 1 نفر این مبتلا به این ناهنجاری ژنتیکی است. اما معمولا اکثر مبتلایان این سندرم فاقد سطوح افزایش یافته ی بیلی روبین هستند. سندرم کریگلر-نجار (Crigler-Najjar) مهم ترین سندرم این گروه است. سندرمی بسیار نادر که ممکن است منجر به مرگ شود.

درمان سطوح غیر طبیعی بیلی روبین و/ یا زردی چیست؟

درمان به علت زردی بستگی دارد. در نوزادان ممکن است از فتوتراپی (نور درمانی ویژه)، تعویض خون و/ یا داروهای خاصی برای کاهش سطح بیلی روبین استفاده شود. در سندرم های گیلبرت، روتور و دوبین-جانسون معمولاً هیچ درمانی لازم نیست. سندرم کریگلر-نجار ممکن است به درمان دارویی خاصی پاسخ دهد یا ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشد. زردی ناشی از انسداد مجاری صفراوی اغلب با عمل جراحی برطرف می شود. زردی ناشی از سیروز نتیجه آسیب طولانی مدت در کبد است و به هیچ وجه به غیر از پیوند کبد به هیچ نوع درمانی پاسخ نمی دهد.

آیا نکته ی مهم دیگری برای دانستن وجود دارد؟

اگرچه بیلی روبین غیر کونژوگه ممکن است برای رشد مغز نوزادان (تا سن 2-4 هفته) سمی باشد، اما تهدیدی مشابه برای کودکان بزرگ تر و بزرگسالان به همراه نمی آورد. در كودكان و بزرگ سالان “سد خونی مغزی” بیشتر توسعه یافته است و مانع از انتقال بیلی روبین از خون به مغز و تأثیر بر سلول های مغزی می شود. با این وجود، بالا رفتن شدید بیلی روبین بیانگر وجود مشکلی در سلامت است که باید ارزیابی و درمان شود.

غلظت بیلی روبین در مردان کمی بیشتر از زنان است. آمریکایی های آفریقایی تبار به مراتب غلظت بیلی روبین پایین تری نسبت به آمریکایی های غیر آفریقایی تبار دارند. ورزش شدید ممکن است سطح بیلی روبین را افزایش دهد.

داروهایی که می توانند “بیلی روبین کل” را کاهش دهند شامل باربیتورات ها، کافئین، پنی سیلین و دوزهای زیاد سالیسیلات می باشند. داروی آتازانوویر (atazanavir) میزان بیلی روبین غیر کونژوگه (غیرمستقیم) را افزایش می دهد.


تهیه و تنظیم توسط تیم تحقیق و توسعه (R&D) آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین
مجید گلشن فرد، الهه براتی پورفرد


آزمایش‌های مرتبط



علم مطالعه ساختمان کروموزوم

سیتوژنتیک




علم مطالعه ساختمان کروموزوم

سیتوژنتیک




علم مطالعه ساختمان کروموزوم

سیتوژنتیک




علم مطالعه ساختمان کروموزوم

سیتوژنتیک



آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین با رویکرد تخصصی در زمینه بیماری های نازایی، ناباروری و سرطان، در راستای احترام به مراجعه کنندگان در خصوص انجام آزمایشات تخصصی تاسیس شده است.
ما در این مجموعه با بهره گیری از کادر مجرب و استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی به روز، طبق آخرین استاندارد های آزمایشگاهی مورد تایید اروپا و آمریکا و با استفاده از کیت های تخصصی انجام آزمایشات که تماماً مربوط به شرکت های تولید کننده خارجی می باشد، آزمایشات مراجعه کنندگان محترم را انجام می دهیم.

تماس با ما

آدرس: تهران، خیابان مطهری، خیابان منصور، پلاک 81
تلفن: 86030061-021
ایمیل: [email protected]

ساعات کاری:
شنبه – چهارشنبه: 18:00 – 7:00
پنجشنبه: 14:00 – 7:00

کلیه حقوق این قالب برای آزمایشگاه آبتین محفوظ می باشد. طرحی وب سایت تارنما

© آزمایشگاه آبتین