لطفا صبر کنید ...
اسامی دیگر: DHEA-SO4, DHEA Sulfate
نام رسمی: Dehydroepiandrosterone Sulfate
نمونه خون سیاهرگی از ورید بازویی
خیر. احتیاج به ناشتایی ندارد.
دهيدرو اپي آندروسترون سولفات (DHEA-S)، یک هورمون آندروژن است (یعنی هم در مردان و هم در زنان وجود دارد). در این آزمایش میزان DHEAS در خون بررسی می شود.
دهيدرو اپي آندروسترون سولفات:
• در بروز صفات جنسی ثانویه مردان در بلوغ نقش دارد.
• می تواند به آندروژن های قوی تر مانند تستوسترون و اندرواستیندیون تبدیل شود.
• می تواند به هورمون زنانه ی استروژن تبدیل شود.
DHEAS تقریباً به طور اختصاصی تولید می شود.
تست DHEAS به همراه تستوسترون و چندین هورمون مردانه ی دیگر (آندروژن ها) به منظور بررسی موارد زیر درخواست داده می شود:
• ارزیابی عملکرد صحیح غدد آدرنال
• تخمدان پلی کیستیک
• کمک به تشخیص تومورهای موجود در قشر خارجی غدد فوق کلیه (سرطان آدرنال)
• کمک به تشخیص هیپر پلازی مادرزادی یا اکتسابی غدد فوق کلیه
در زنان، برای کمک به تشخیص تخمدان پلی کیستیک، کمک به رد سایر علل ناباروری، آمنوره (عدم قاعدگی) و علت به وجود آمدن موهای زائد روی صورت و بدن، باید سطح DHEAS را اغلب به همراه هورمون های دیگری مانند: FSH,LH ،پرولاکتین، استروژن و پروژسترون مورد ارزیابی قرار داد.
سطح DHEAS برای بررسی و تشخیص بروز خصوصیات مردانه در دختران جوان و بلوغ زودرس پسران کاربرد دارد.
تست DHEAS آزمایشی نیست که به طور روتین درخواست داده شود، بلکه معمولا با همراه با سایر آزمایشات هورمونی، وقتی که افزایش (و یا بسیار به ندرت کاهش) هورمون های مردانه (آندروژن) در فردی دیده می شود یا برای بررسی عملکرد غدد فوق کلیه، درخواست داده می شود.
بروز صفات فیزیکی مردانه در زنان ممکن است به صورت زیر باشد:
• صدای بم و خشن
• رشد بیش از اندازه ی موهای زائد صورت و بدن
• بدن عضلانی
• آکنه
• افزایش سایز جلوی گردن (Adam’s apple): بر آمدگی قسمت جلوی گردن که به وسیله غضروف تیروئید در حنجره ایجاد شده و اغلب در مردان دیده می شود.
• کاهش سایز پستان ها
همچنین این آزمایش هنگامی که دستگاه تناسلی زنانه متناسب با جنسیتش نباشد (دستگاه تناسلی مبهم)، درخواست داده می شود.
در مردان نیز، هنگامی که در پسر بچه ای علائم بلوغ زودرس مثل صدای بم، موهای ناحیه تناسلی، عضلانی شدن بدنو آلت تناسلی بزرگتر از حد معمول دیده شود، تست DHEAS در خواست داده می شود.
اگر سطح هورمون DHEAS به همراه سایر هورمون های جنسی مردانه در محدوده ی نرمال باشند، به احتمال بسیار زیاد غدد فوق کلیه عملکرد طبیعی و مناسبی دارند. به ندرت ممکن است میزان DHEAS نرمال باشد اما غدد فوق کلیه دارای تومور یا سرطانی باشند.
سطح بالای DHEAS خون ممکن است نشان دهنده ی ترشح بیش از حد این هورمون در بدن و علت بروز علائم به وجود آمده باشد. اگرچه، افزایش سطح این هورمون به تنهایی نمی تواند نشان دهنده ی شرایط یا بیماری خاصی باشد و برای مشخص شدن علل بر هم خوردن این تعادل هورمونی نیاز به انجام آزمایشات بیشتری است.
بالا بودن سطح DHEAS ممکن است نشان دهنده ی موارد زیر باشد:
• هایپرپلازی (افزایش تعداد یاختههای خوش خیم در بافت یا عضو) مادرزادی غدد فوق کلیه
• وجود تومور در غدد فوق کلیه ( می تواند خوش خیم یا سرطانی باشد)
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) : 25 تا 50 درصد از زنانی که سطح DHEAS خونشان بالا گزارش شده است از این سندرم رنج می برند.
پایین بودن سطح DHEAS ممکن است نشان دهنده ی موارد زیر باشد:
• نارسایی غدد فوق کلیه یا بیماری آدیسون
• اختلال در عملکرد غدد فوق کلیه
• هیپوپیتویتاریسم ( شرایطی که باعث کاهش سطح هورمون های مترشحه از هیپوفیز و در نتیجه برهم خوردن ترشح هورمون از غدد فوق کلیه می شود)
سطح بعضی هورمون ها، هنگام صبح افزایش می یابد، در حالیکه میزان بعضی دیگر در طول روز کم و زیاد می شود. برخی دیگر به طور متناوب یا با افزایش فعالیت یا در پاسخ به استرس آزاد می شوند. برخی از هورمون ها در روزهای خاصی از ماه بالاتر هستند و برخی دیگر نسبتاً پایدارند. با این وجود غلظت DHEAS پایدار است، بنابراین نمونه شما ممکن است در هر ساعتی از روز جمع آوری شود و زمان نمونه گیری، تاثیری در نتیجه ی آزمایش نخواهد داشت.
نه لزوماً!. به عنوان مثال سطح بالای این هورمون در مردان ممکن است ارزیابی را مشکل سازد (زیرا آن ها قبلا صفات جنسی ثانویه را بروز داده اند) و همین طور در زنان متعلق به نژاد های خاصی (معمولا آسیایی ها) سطح تستوسترون و DHEAS بدون داشتن علائم بالینی خاص این هورمون، بالا است. همچنین باید توجه داشت که علائم و شدت آنها از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
خیر. این آزمایش نیازمند تجهیزات و امکانات خاصی است و در هر آزمایشگاهی انجام نمی شود. نمونه ی خون ممکن است به آزمایشگاه مرجع، ارجاع داده شود.
سطح DHEAS به طور معمول هم در جنین دختر و هم در جنین پسر بالا است. بعد از تولد، این میزان به شدت افت می کند. با رسیدن به سن بلوغ، سطح DHEAS به بالاترین میزان خود می رسد اما با افزایش سن مانند سایر هورمون های زنانه و مردانه، سطح آن کاهش پیدا می کند.
میزان DHEAS در افرادی که از مکمل های DHEAS استفاده می کنند، افزایش می باید. برخی از داروهای ضد دیابتی (مانند متفورمین و ترو گلیتازون)، پرولاکتین، دانازول، مسدود کننده های کانال کلسیم و نیکوتین نیز باعث افزایش سطح این هورمون می شوند. داروها/هورمون هایی که باعث کاهش DHEAS می شوند، عبارتند از: انسولین، قرص های ضد بارداری، کورتیکواستروئیدها، دئپامین، روغن ماهی، ویتامین E و القا کننده های آنزیم های کبدی (کاربامازپین ، ایمی پرامین ، فنیتئین).
پیش از مصرف هر یک از موارد فوق، حتماً با پزشک تان مشورت کنید.
تهیه و تنظیم توسط تیم تحقیق و توسعه (R&D) آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین
مجید گلشن فرد، الهه براتی پورفرد