لطفا صبر کنید ...
لطفا صبر کنید ...
نام دیگر :CMP, Chemistry 14, Chem 14, Chemistry Panel, Chemistry Screen
• جهت بررسی وضعیت عمومی و سلامت بدن
• غربالگری، تشخیص یا پایش بیماری های کبدی، فشار خون بالا و دیابت
• نظارت بر استفاده از داروهای خاصی که ممکن است بر سلامت کلیه یا عملکرد کبد تاثیر منفی بگذارند.
• هنگام چکاپ روتین
• هنگامی که به دلیل بیماری یا مصرف دارویی خاص تحت نظر پزشک هستید.
نمونه ی خون سیاهرگی از ورید بازویی
بسته به دلیل آزمایش ممکن است تا حداقل 8 ساعت قبل از نمونه گیری فقط مجاز به نوشیدن آب باشید و شرایط ناشتایی را رعایت فرمایید. دستورالعمل های ارائه شده توسط پزشک تان را به دقت دنبال کنید و تمام دارو ها ی شیمیایی و گیاهی، ویتامین ها و مکمل های مصرفی تان را به اطلاع ایشان برسانید.
پانل جامع متابولیک (CMP) متشکل از 14 آزمایش است که مولفه های گوناگونی از خون را ارزیابی می کند. CMP یکی از متداول ترین تست های آزمایشگاهی است و اطلاعات بسیار مهمی از وضعیت متابولیسمی بدن در اختیار پزشک معالج می گذارد. به همین دلیل هم نام پانل جامع متابولیک را برای آن برگزیده اند. در این تست اطلاعاتی از قبیل: میزان قند خون (گلوکز)، تعادل الکترولیت ها و مایعات و همچنین سلامت کبد و کلیه ها ارائه می شود. نتایج غیر طبیعی معمولاً نشان دهنده ی مشکلی هستند که نیاز به درمان دارد که ممکن است برای بررسی دقیق نیازمند آزمایشات بیشتری باشد.
CMP شامل آزمایش های زیر است:
• گلوکز: منبع اصلی انرژی سلول های بدن. از آن جا که همیشه یک منبع پایدار انرژی برای استفاده سلول باید در دسترس باشد، میزان گلوکز خون باید نسبتاً پایدار باقی بماند.
• کلسیم: یکی از مهم ترین مواد معدنی بدن است و برای عملکرد مناسب ماهیچه ها، اعصاب و قلب ضروری است. در لخته شدن خون و تشکیل استخوان ها نیز لازم است.
پروتئین ها
• آلبومین: پروتئین کوچکی است که توسط کبد ساخته می شود و حدود 60٪ از کل پروتئین موجود در خون را تشکیل می دهد.
• توتال پروتئین : آلبومین و سایر پروتئین ها را در خون اندازه گیری می کند. پروتئین ها بلوک های ساختاری مهمی در همه سلول ها و بافت ها می باشند که برای رشد، تکامل و سلامت بدن ضروری هستند.
الکترولیت
این مواد معدنی در بافت های بدن و خون به شکل نمک های حل شده هستند. الکترولیت ها در انتقال مواد مغذی به سلول های بدن، از بین بردن ضایعات سلولی، حفظ تعادل آب بدن و میزان اسیدیته (pH) تاثیر گذارند. 4 آزمایش زیر معمولاً الکترولیت نامیده می شوند:
• سدیم: برای حفظ عملکرد طبیعی بدن از جمله عملکرد اعصاب و عضلات بسیار حیاتی است.
• پتاسیم: برای متابولیسم سلولی و عملکرد ماهیچه ها بسیار حیاتی است و به انتقال پیام ها بین اعصاب و ماهیچه ها کمک می کند.
• بی کربنات (CO2 کل): به حفظ تعادل (pH) بدن کمک می کند.
• کلراید: به تنظیم مقدار مایعات در بدن و حفظ تعادل (pH) کمک می کند.
آزمایش کلیه
• نیتروژن اوره خون (BUN): محصولی دفعی که توسط کلیه ها از خون خارج می شود. با کاهش عملکرد کلیه، سطح BUN افزایش می یابد.
• کراتینین: محصول دفعی ماهیچه ها است که توسط کلیه ها از خون خارج می شود، بنابراین میزان کراتینین نشانگر خوبی از عملکرد کلیه هاست.
آزمایش های کبد
• آلکالن فسفاتاز (ALP): آنزیمی که در استخوان، کبد و سایر بافت ها یافت می شود. معمولاً در اثر بیماری کبد یا اختلالات استخوانی میزان ALP خون افزایش می یابد.
• آلانین آمینو ترانسفراز (ALT ، SGPT): آنزیمی که بیشتر در سلول های کبد و کلیه یافت می شود و آزمایش مفیدی برای تشخیص آسیب کبدی است.
• آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST ، SGOT): آنزیمی که به ویژه در سلول های قلب و کبد یافت می شود. این آزمایش معمولا برای تشخیص آسیب کبدی درخواست داده می شود.
• بیلی روبین: یک رنگ دانه نارنجی-زرد است و در درجه اول از تجزیه طبیعی هم (Heme) تولید می شود. Heme جزئی از هموگلوبین است که در گلبول های قرمز (RBCs) وجود دارند. بیلی روبین در نهایت توسط کبد فرآوری می شود تا بتواند از بدن خارج شود.
پانل جامع متابولیک (CMP) جهت ارزیابی سلامت عمومی بدن و غربالگری شرایطی مانند دیابت و بیماری های کلیوی/کبدی مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقات از این پانل برای پایش فشار خون بالا یا داروهای خاصی که تاثیر سویی بر کبد و کلیه می گذارند، بهره می برند. در صورتی پزشک معالج علاقه مند به بررسی دو یا چند مولفه از این پانل داشته باشد، معمولاً کل پانل را درخواست خواهد داد.
CMP ممکن است بخشی از چکاپ روتین سلامتی باشد. گاهی نیز در بخش اورژانس یا بستری بیمارستان برای معاینه پزشکی درخواست داده می شود. این پانل ممکن است برای نظارت طولانی مدت بر یک بیماری یا داروی خاص تاثیرگذار بر کبد و کلیه متناوباً انجام شود.
کلیه نتایج آزمایشات این پانل به صورت هم زمان بررسی می شوند تا الگویی واحد در اختیار پزشک قرار دهند. نتیجه ی غیر طبیعی در یک تست می تواند معنایی متفاوت از غیر طبیعی چندین آزمایش داشته باشد. به عنوان مثال، بالا بودن میزان فقط یکی از آنزیم های کبدی می تواند پیامدهای متفاوتی نسبت به بالا بودن هم زمان چندین آنزیم کبدی داشته باشد.
گاهی اوقات، مخصوصاً در بیماران بستری، چندین CMP متناوب طی چند روز مورد ارزیابی قرار می گیرد تا پایشی بر وضعیت جسمانی و پاسخ به درمان بیمار ارائه دهد.
نتایج معمولاً در در دو ستون گزارش می شوند. یک ستون مربوط به “محدوده ی مرجع” و دیگری نتیجه ی آزمایش.
نتایجی که در محدوده ی مرجع آزمایشات پانل CMP قرار نداشته باشند، ممکن است به دلایل مختلف ایجاد شده باشند.
مشاهده یک گزارش نمونه
با این که آزمایشات جداگانه از حساسیت خوبی برخوردارند، اما معمولاً، مشکل اصلی را تشخیص نمی دهند. بررسی هم زمان چندین آزمایش، به تایید یا رد موارد مشکوک کمک می کند.
برای کسب اطلاعات بیشتری در مورد هر آزمایش، به مقالات مربوطه مراجعه نمایید.
گلوکز
کلسیم
پروتئین ها
آلبومین
پروتئین کل
الکترولیت ها
سدیم
پتاسیم
CO2 (کربن دی اکسید، بی کربنات)
آزمایشات کلیه
BUN (نیتروژن اوره خون)
کراتینین
آزمایش های کبد
آلکالین فسفاتاز (ALP)
آلانین آمینو ترانسفراز (ALT)
آسپارتات آمینه ترانسفراز (AST)
بیلی روبین
خیر. هر یک از این آزمایشات ممکن است به صورت جداگانه درخواست داده شوند. با این حال، اگر پزشک معالج بخواهد دو یا چند تست کبدی را بررسی کند، ممکن است کل پانل CMP را درخواست نماید. زیرا این پانل اطلاعات بیشتری را در اختیار پزشک می گذارد. از طرف دیگر ، پزشک می تواند آزمایشات جداگانه را هنگام پایش شرایط خاص متناوباً، درخواست نماید.
پانل جامع متابولیک (CMP) به طور معمول شامل 14 آزمایش است. اما پانل اصلی متابولیک (BMP) زیر مجموعه ای از CMP و معمولاً شامل 8 آزمایش است که در بردارنده ی آزمایشات کبدی (ALP ، ALT ، AST و بیلی روبین) و پروتئینی (آلبومین و پروتئین کل) نیست. اگر پزشک معالج بخواهد تصویر کلی از سلامتی فرد داشته باشد یا شرایط خاصی مثل دیابت و بیماری های کبدی/کلیوی را بررسی کند ممکن است بجای پانل جامع متابولیک، BMP را درخواست نماید.
تفسیر نتیجه ی آزمایش CMP توسط پزشک معالج و پس از بررسی سایر آزمایشات، علائم بالینی و تاریخچه ی پزشکی شما انجام می شود. نتیجه ی متفاوت ممکن است از نظر پزشکی حائز اهمیت باشد. دلایل زیادی برای متفاوت بودن نتیجه ی آزمایشات وجود دارد.
• تنوع بیولوژیکی (نتایج متفاوت در یک فرد در زمان های مختلف): در صورتی که آزمایش را چندین بار در زمان های مختلف تکرار کنید، به احتمال زیاد یکی از نتایج خارج از محدوده ی طبیعی قرار می گیرد. به دلایل زیستی، این مقادیر تفاوت های روزانه دارند.
• تنوع فردی (اختلاف در نتایج افراد مختلف): دامنه های مرجع معمولاً میانگین و اختلاف مورد انتظار از میانگین (انحراف معیار) نتایج از یک جمعیت بزرگ است. گاهی در برخی از افراد سالم نیز، نتایج آزمایشات در محدوه ی نرمال قرار نمی گیرد.
بنابراین، وقتی نتیجه ی آزمایش خارج از محدوه ی مرجع آزمایشگاه قرار می گیرد، ممکن است معنای خیلی مهمی نداشته باشد. البته به طور کلی این اختلافات فقط در میزان خیلی کم قابل قبول است. به همین دلایل هم پزشک معالج ممکن است درخواست تکرار آزمایش را داشته باشد و نتایج آزمایشات قبلی را هم همیشه مد نظر قرار بدهد.
با این حال، نتایج خارج از محدوه ممکن است نشان دهنده ی مسئله ای باشد که نیازمند به پی گیری و آزمایش های بیشتری است. پزشک معالج با بررسی تاریخچه ی پزشکی، معاینه جسمی و غیره در مورد این که آیا نتیجه ی متفاوت آزمایش نشان دهنده ی بیماری هست یا خیر، تصمیم گیری می کند.
برای اطلاعات بیشتر به مقاله ی زیر مراجعه کنید:
Reference Ranges and What They Mean and How Reliable is Laboratory Testing
بسیاری از داروها می توانند نتایج پانل CMP را تحت تاثیر قرار دهند. حتماً در مورد هر نوع دارویی که مصرف می کنید، پزشک معالج تان را در جریان قرار دهید. ارائه یک تاریخچه ی پزشکی کامل بسیار حائز اهمت است زیرا عوامل بسیاری می توانند در تفسیر نتایج آزمایش دخیل باشند.
تهیه و تنظیم توسط تیم تحقیق و توسعه (R&D) آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین
مجید گلشن فرد، الهه براتی پورفرد
آزمایشگاه ژنتیک و تشخیص پزشکی آبتین با رویکرد تخصصی در زمینه بیماری های نازایی، ناباروری و سرطان، در راستای احترام به مراجعه کنندگان در خصوص انجام آزمایشات تخصصی تاسیس شده است.
ما در این مجموعه با بهره گیری از کادر مجرب و استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی به روز، طبق آخرین استاندارد های آزمایشگاهی مورد تایید اروپا و آمریکا و با استفاده از کیت های تخصصی انجام آزمایشات که تماماً مربوط به شرکت های تولید کننده خارجی می باشد، آزمایشات مراجعه کنندگان محترم را انجام می دهیم.